] ျမန္မာ႔ ေဆြမ်ဳိးစပ္ ေ၀ါဟာရမ်ား

...


နတ္သားေလး ေနလွိဳင္း

ႏိူင္ငံတကာႏွင္႔ ဆက္ဆံမႈ႔တိုးတက္လာေသာ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ယဥ္ေက်းမႈ႔ ကူးလူးယွက္ႏြယ္ျခင္း.. မ်ားေၾကာင္႔တခ်ဳိ႔ကိစၥ မ်ားတြင္ အရိုးေပၚ အရြက္ဖံုးသည္႔ အေျခအေနမ်ားကိုေတြ႔လာၾကရပါသည္။

ႏိူင္ငံတကာ ဘာသာေဗဒ စကားမ်ား အသံုးတြင္က်ယ္လာမႈ႕အေပၚမူတည္ၿပီး ... ျမန္မာ႔ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ႔ထံုးတမ္းစဥ္လာမ်ားေမွးမွိန္ေပ်ာက္ကြယ္ျခင္းမရွိေစရန္အတြက္ ျမန္မာ႔ ေဆြမ်ဳိးစပ္ ေ၀ါဟာရမ်ားအေၾကာင္း အနည္းငယ္တင္ျပလိုပါသည္။ ျမန္မာ႔ ေဆြမ်ဳိးစပ္ ေ၀ါဟာရမ်ား ကိုေလ႔လာၾကည္႔ေသာအခါ မိသားစုျခင္း ရိုေသေလးစားမႈ႕၊ခ်စ္ခင္ၾကင္နာမႈ႔ကို အေျခတည္ကာ ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲခဲ႔ေၾကာင္း ေတြ႔ရပါသည္။အရြယ္အႀကီးအငယ္ကို လိုက္ၿပီး.... မိႀကီး ၊ မိေထြး ၊ ဘႀကီး ၊ ဘေထြး၊... ဟူ ၍ လည္းေကာင္း...ေမတၱာကို အေျခခံၿပီး..... ဖိုး ၊ ဖြား ၊ သား ၊ သမီး ၊ ခင္ပြန္း ၊ ခမည္း ၊ ခဲအို ၊ ခယ္မ ၊ ........စသျဖင္႔ ေခၚေ၀ၚ သံုးစြဲေလ႔ ရွိၾကပါသည္။

ဖိုး ၊ ဖြား ၊ တို႔၏အထက္..ေဆြမ်ဳိးဆက္မ်ားအား အတိတ္တြင္ က်န္ခဲ႔ ေ၀းခဲ႔ သည္႔ သေဘာျဖင္႔..ေဘး ၊ ဘီ ၊ ဘင္ ၊ ဟူ ၍ လည္းေကာင္း.........သား ၊ သမီး မွ ေအာက္အဖို႔ကား သံေယာဇဥ္ အရင္းအျမစ္ တြယ္တာသည္႔သေဘာ၊ေျမွးကပ္တြယ္သည္႔ သေဘာျဖင္႔ ....ေျမး ၊ ျမစ္ ၊ တီ ၊ ကၽြတ္ ၊ တြတ္ ၊ ဟူ ၍ လည္းေကာင္း ..ေခၚေ၀ၚ အသံုးျပဳခဲ႔ပါသည္။

မင္းႀကီး မဟာသီရိေဇယ်သူ ၁၂၂၇ ခုႏွစ္တြင္ ေရးသားခဲ႔ေသာ က၀ိလကၡဏာဒီပနီက်မ္းတြင္..မိမိအထက္...ေဆြမ်ဳိး ခုႏွစ္ဆက္ကို...အဖအဖိုးအေဘးအဘီအဘဲးအေဘာအေဘြး ... ဟူ ၍ လည္းေကာင္း...........မိမိေအာက္ ေဆြမ်ဳိး ခုႏွစ္ဆက္ကို......သားေျမးျမစ္တီတြတ္ကၽြတ္ေမွ်ာ႔........ ဟူ ၍ လည္းေကာင္း ....ေဖၚျပထားပါသည္။.................................................................................

အမိ ၊ အေမ = မိမိကို ေမြးေသာေက်းဇူးရွင္................= တိုက္ရိုက္ ေသြးသား ေတာ္စပ္ျခင္း( ႏွာသံ ျဖင္႔ ရြတ္ရေသာ ႏူတ္ခမ္းဗ်ည္း ကို အနိမ္႔သက္သံ အိ ျဖင္႔ ေပါင္းစပ္ထားျခင္း )အဖ ၊ အေဖ = ခ်စ္ခင္ အားကိုး ျပဳေလာက္သူ...... = အႀကီး အကဲ အခ်ဳပ္( ႏူတ္ခမ္းဌာန္ျဖစ္ ရုန္းပြင္႔ဗ်ည္း ပ ကို ေလသံတင္းျဖင္႔ ရြတ္ဖတ္ျခင္း မွ ဖ ျဖစ္လာသည္ )ဖိုး ၊ အဖိုး = ေခါင္ ၊ အႀကီး အမႈး = အဖိုးထိုက္ အဖိုးတန္

အဖြား = အထူး ခ်စ္ခင္အပ္သူ = ႀကီးမားေသာ(လွ်ာေနာက္ပိုင္းသရ ဖာ ကို အပြင္႔သရ မွ လွ်ာ အျမင္႔ဆံုး အူ သရ သို႔ ေရာက္ေအာင္ရြတ္ဆိုျခင္းျဖင္႔ ဖြာ သရ ျဖစ္ၿပီး အျမင္႔သက္သံ ျဖင္႔ ျပန္ရြတ္ေသာအခါ ဖြား ျဖစ္လာသည္)

သား = အေသြးအသား ၊ ငယ္ရြယ္သူ

သမီး = ရင္ေသြး ၊ မိန္းကေလး.....(သား + မိ မွ လာသည္)

ေျမး = ရွက္တြယ္ ၊ ေျမွးကပ္ သူ

ျမစ္ = အျမစ္တြယ္ သည္႔ သေဘာ

တီ...တြတ္....ေမွ်ာ႔....= မျပဳတ္ေအာင္ တြယ္ကပ္သည္႔ သေဘာ..........................

မိခင္ နွင္႔ ေတာ္စပ္သူမ်ား........

မိႀကီး = အမိ ထက္ ႀကီးသူ ၊ အမိ ႏွင္႔ မျခား ခ်စ္အပ္သူ( အေဖ႔ အစ္ကို.. ဘႀကီး ၏ ဇနီး အျဖစ္လည္း သံုးသည္ )မိေထြး = အမိ ထက္ငယ္သူ ၊ အဖ ၏ ေနာက္ ဇနီး

ႀကီးေတာ္ = အမိ ႏွင္႔ မျခား ႀကီးျမတ္သူ( အေဖ႔ အစ္ကို.. ဘႀကီး ၏ ဇနီး ၊ အေဖ႔ ႏွမ ၊ ဦးေလး ၏ ဇနီး အျဖစ္လည္း သံုးသည္ )

ေဒြးေဒၚ ၊ ေဒြးေလး ၊ ေဒြးႀကီး = ႀကီးျမတ္သူ........................အေမ ၏ ညီမ ၊ အေဖ႔ ညီ၏ ဇနီး

ေဒၚႀကီး ၊ ေဒၚေလး ၊ အေဒၚ = ႀကီးျမတ္သူ........................အေမ ၏ အစ္မ ၊ အေဖ႔ အစ္ကို ၏ ဇနီး

ဦးႀကီး ၊ ဦးရီး ၊ ၀ရီး ၊ ဦးေလး = ပြန္းပြန္းတီးတီး ကၽြမ္း၀င္ေသာ ႀကီးျမတ္သူ.............အမိ ၏ အစ္ကိုႀကီး ၊ အဖ ဘက္မွ အေဒၚ၏ ခင္ပြန္း.................................................................................

ဖခင္ ႏွင္႔ ေတာ္စပ္ သူမ်ား ........ဘႀကီး ၊ ဘေထြး = အဖ ႏွင္႔ မျခား ခ်စ္အပ္သူပေထြး = အမိ ၏ ေနာက္အိမ္ေထာင္

အရီးႀကီး ၊ အရီးလတ္ ၊ အရီးေလး = ပြန္းပြန္းတီးတီး ကၽြမ္း၀င္ေသာ ႀကီးျမတ္သူ......................အေဖ ၏ ႏွမ အႀကီး+ အလတ္ + အငယ္ ၊ အေမ႔ေမာင္ ဦးေလး၏ ဇနီး


ညီ ၊ ညီမ = တမိသားခ်င္း ၊ မိမိ ႏွင္႔ ထပ္တူမွ် တြယ္တာအပ္သူ.....................စြဲၿငိ + ၿငိတြယ္ + ညီမွ် ျခင္း သေဘာ

ႏွမ = ႏွစ္သက္တြယ္တာ အပ္ေသာတမိေပါက္ သားခ်င္းမ်ား အနက္ ေယာကၤ်ားေလးမွ မိမိေအာက္ငယ္ေသာ..မိန္းကေလး အား ေခၚျခင္း

ေနာင္ ၊ ေနာင္ႀကီး ၊ ေနာင္ငယ္ = ေရွ႔ က်သည္႔သေဘာ ၊........တမိေပါက္ သားခ်င္းမ်ား ညီ အစ္ကို မ်ား အနက္ အငယ္က အႀကီးကို ေခၚျခင္း

ေမာင္ ၊ ေမာင္ႀကီး ၊ ေမာင္ငယ္ = အင္အားႀကီးမား ၊ အားကိုးအားထားတမိေပါက္ သားခ်င္းမ်ား အနက္ မိန္းကေလးမွ မိမိေအာက္ငယ္ေသာ ေယာကၤ်ားေလး အား ေခၚျခင္း

အစ္ကို ၊ အစ္ညီ ၊ အစ္မ = ျပည္႔ျပည္႔ ၀၀ ၊ အားျပဳ ေလာက္ေသာတမိေပါက္ သားခ်င္းမ်ား အနက္ ငယ္ရြယ္သူ မွ မိမိ ထက္ အႀကီးမ်ား အား ေခၚျခင္း

၀မ္းကြဲ ၊ တႏိူ႔ျခား = ညီအစ္ကို + ေမာင္ႏွစ္မ အရင္းမွ ေမြးဖြား လာသူမ်ား.................................................................................လက္ထပ္ ထိမ္းျမား ၍ ေတာ္စပ္သူမ်ား ................ခမီး (ခမည္း) ၊ ခမက္ = ဖခင္ရင္းကဲ႔သို႔ ျမတ္ႏိူး ခ်စ္ခင္အပ္သူ ၊..............................သား သမီး ႏွင္႔ စပ္ကာ ခင္မင္တြယ္တာရသူ( လင္မယား ႏွစ္ေယာက္၏ အမိ အဖ အခ်င္းခ်င္း ေတာ္စပ္ပံု )

ခယ္မ = ႏွမ အရင္းကဲ႔သို႔ တြယ္တာ အပ္သူ( မယား ၏ ညီမ ၊ ညီ ၏ မယား )

ခဲအို = အစ္ကို အရင္းကဲ႔သို႔ တြယ္တာ အပ္သူ ( အမ ၏ ခင္ပြန္း ၊ လင္ ေယာကၤ်ား ၏ အစ္ကို )

ခင္ပြန္း ၊ ခင္ပြန္းမ = ခင္မင္ ခ်စ္ခင္ ရင္းႏွီး ကၽြမ္း၀င္ရသူ

ဇနီး = အထူး နီးနီးကပ္ကပ္ ရွိသူ

ေျခြးမ = အေျခြ အရံ ေျခြေရြ ၀န္းရံ =သားျဖစ္သူ၏ ဇနီး

တူ ၊ တူမ = တူညီ ၊ ထပ္တူ (မိမိ ရင္ေသြးႏွင္႔ မျခား ခ်စ္ခင္အပ္သူ)(မိမိ၏ အကို+အမ+ညီ+ညီမ မွ ေမြးဖြားသူ )

မယား = စြဲယူ ၊ စြဲျမဲ ( စြဲျမဲ ထားေသာ မိန္းမ)

လင္ = ျပည္႔ျပည္႔ ၀၀ အားကိုးထိုက္သူ

မရီး = = ပြန္းပြန္းတီးတီး ကၽြမ္း၀င္အပ္ေသာ အမ်ဳိးသမီး (အကို ၏ ဇနီး ၊ မယား ၏ အမ )

မတ္ = မယိမ္း မယိုင္ ေျဖာင္႔မတ္ေသာသူ ( လင္ ၏ ညီ ၊ ညီမ ၏ လင္ )

ေယာကၡမ = ရစ္ပတ္ ဖြဲ႔ရွက္ ခင္မင္ရသူ ( မယား+ လင္ ၏ အမိအဖ )

ေယာက္ဖ = ရစ္ပတ္ ဖြဲ႔ေႏွာင္ လာသူ ( မယား ၏ ေမာင္ ၊ ႏွမ ၏ လင္ )

ေယာက္မ = ရစ္ပတ္ ဖြဲ႔ေႏွာင္ လာသူ ( လင္ ၏ ႏွမ ၊ ေမာင္ ၏ ဇနီး )

( ဆရာမ ေဒၚမာေလး ၏ ျမန္မာေဆြမ်ဳိးစပ္ ေ၀ါဟာရ မ်ား....စာေပဗိမာန္ ၁၉၇၇ မွေကာက္ႏူတ္ တင္ျပပါသည္ )

kyikyi ေရးသားပါသည္။

Posted in: သိမွတ္ဖြယ္ရာ