ခူနာ Abscess

ဆရာခင္ဗ်ာ
က်ေနာ့္ အမ်ိဳးသမီးမွာ ခူနာေရာဂါကို ခံစားေနရပါတယ္ ဆရာ။ ဟိုးအရင္ သူငယ္စဥ္ အခ်ိန္မွာလဲ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္ ဆရာ။ က်ေနာ္ သိျခင္တာက အဲဒီေရာဂါက ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ ျဖစ္ေစလဲဆိုတာရယ္၊ ဘာ့ေၾကာင့္ ျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတာရယ္၊ ဘယ္လိုကုသေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သလဲ ဆိုတာေလး ေျပာျပေပးပါလား။ ေနာက္ထပ္ အဒီေရာဂါကို အျမစ္ျပတ္ေအာင္ ကုသလို႔ရသလား ဆိုတာရယ္၊ ဘယ္လို ကာကြယ္ရမယ္ဆိုတာရယ္ကိုပါ ရွင္းျပေပးပါ ဆရာခင္ဗ်ာ။
(ကို) ႕႕႕
ခူနာေရာဂါ ဆိုတာကို အတိအက် သိခ်င္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ လူမ်ိဳးမ်ားဟာ နာမည္ေပး အလြန္ ေကာင္းသလို အေတာ္လဲ လြယ္လြယ္ ေပးတပ္ၾကတယ္။ တျခားဟာေတြက ျပႆနာ သိပ္မရွိေပမဲ့ ေရာဂါ နာမည္က တလြဲေရာက္ေစတတ္တယ္။ ၀မ္းကိုက္တယ္ေျပာတာနဲ႔ ၀မ္းခ်ဳပ္တယ္ေျပာတာကို ထပ္မေမးရင္ လြဲေရာဗ်ိဳ႕။
ဒါ့ေၾကာင့္ ခူနာေရာဂါ ဆိုတဲ့ အနာအေၾကာင္းေလး ေျပာျပပါဦး။ ဘယ္ေနရာမွာလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာျပီလဲ၊ ဘယ္ပံုပန္းလဲ၊ (နီ-နာ-ေရာင္-ယား)၊ ဘယ္အခ်ိန္-အခါမ်ိဳးမွာ ပိုဆိုးသလဲ-သက္သာသလဲ။ ၾကည့္ရတာ အဲ႕႕႕ ၾကည့္ေတာ့ မၾကည့္ရေသးဘူးေပါ့ေလ။ ႏွင္းခူနာ ျဖစ္ဘို႔မ်ားသဗ်။ Eczema လို႔ေခၚတာေပါ့။
ဆရာခင္ဗ်ာ
ဆရာေျပာသလိုပါဘဲခင္ဗ်ာ။ က်ေနာ္က အဲဒီအနာကိုလဲ ေသေသခ်ာခ်ာမျမင္ဘူးပါဘူးခင္ဗ်ာ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္ နဲ႔ က်ေနာ့္ အမ်ိဳးသမီးနဲ႔က တေနရာဆီမွာမလို႔ပါဆရာ။ က်ေနာ္ သူ႔ကိုေသေသခ်ာခ်ာေမးၾကည့္ေတာ့ ျဖစ္တဲ့ေနရာကေတာ့ လက္မမွာပါဆရာ။ အဲ... ဒါေပမဲ့ အေရျပားေပၚမွာေတာ့ ဘာလဏၡာမွ မျပဘူးတဲ့ဆရာ။ အတြင္းထဲမွာဘဲ ပူၿပီးေတာ့ ကိုက္ေနသလိုဘဲတဲ့ဆရာ။ သူကေတာ့ ခူနာလို႔ေျပာလို႔ သာက်ေနာ္လဲ ခူနာလိုက္ရတာပါဆရာ။
အစဥ္ေလးစားလ်က္ပါ ဆရာ။
(ကို) ႕႕႕
ပိုေတာင္ခက္လာတယ္ဗ်ိဳ႕။ “သိုက္စာ ဘာသာျပန္ရသလို” ျဖစ္ေတာ့မွာဘဲ။ ခင္ဗ်ားလဲ မွန္းသိ၊ ကြ်န္ေတာ္လဲ မွန္းကု ျဖစ္ၾကျပီေပါ့။ ကဲ ႕႕႕ ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ မွန္းလိုက္ပါမယ္။ အေပၚယံမွာ ဘာမွမျမင္ရရင္ေတာ့ “ႏွင္းခူနာ” မဟုတ္ႏိုင္ေတာ့ပါ။ “ခူနာ” ေရာဂါနာမည္က ဗမာေဆးပညာအရေခၚတာျဖစ္ေနလို႔၊ ကြ်န္ေတာ္ကလည္း တိုင္းရင္းေဆးကို စနစ္တက် မသိတာမို႔ စြယ္စံုက်မ္းကို လွန္ရတယ္။ ဒီလိုဆိုသဗ်။
“ခူနာသည္ လက္ေခ်ာင္းတြင္ ေပါက္ေလ့ရွိသည့္ အနာတမ်ဳိးျဖစ္သည္။ ထိုအနာမ်ဳိး ေပါက္လွ်င္ သတိမမူမိလွ်င္ လက္ဆစ္မ်ားကိုပင္ ျဖတ္ပစ္ရတတ္သည္။ ထိုအနာ ျဖစ္ေပၚသည့္ အေၾကာင္းရင္းမွာ အစဥ္ပြတ္တိုက္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ထို႕ျပင္ (စၾတက္တိုေကာကပ္)ေခၚ ဗက္တီးရီးယား ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ေသးသည္ဟုဆိုသည္။ ထိုအနာမ်ဳိးသည္ လက္ေခ်ာင္းရွိ တစ္ရွဴး (အသားမွ်င္) မ်ားတြင္ ေသြးသြားစုရာမွ စတင္ျဖစ္ေပၚတတ္သည္။ ထိုသို႕ ေသြးသြားစုျခင္းေၾကာင့္ လက္ေခ်ာင္း၏ အေရျပားသည္ တင္းမာၿပီး ေရာင္လာေလသည္။
ထိုအနာ ျဖစ္ေပၚစ၌ အလြန္ကိုက္ခဲနာက်င္၍ ေနာက္မၾကာမီ အနာတြင္ ျပည္တည္လာတတ္၏။ ကုသပံုနည္းမွာ လက္ေခ်ာင္းေရာင္လာသည္ကို သိသည္ႏွင့္တၿပိဳင္နက္ ၂ နာရီျခား တခါမွ် အဝတ္ပိုင္းကို ေရေႏြးတြင္စိမ္၍ က်ပ္ပူ ထိုးေပးရ၏။ အနာျဖစ္ေနေသာ အစိတ္အပိုင္းကို ၿငိမ္ၿငိမ္ထားရသည္။ (အန္တီဖလိုဂ်စ္စတင္)ကိုလည္း အေပၚမွ အံုေပးရ၏။ အကိုုက္အခဲကို (အက္စပီရင္) ေဆးျပားမ်ား မွီဝဲျခင္းျဖင့္ သက္သာေစႏိုင္သည္။
ေရာင္ခါစ၌ လက္ေခ်ာင္းသည္ ေျပာင္၍ နီလာၿပီးေနာက္ တျဖည္းျဖည္း အဝါပုပ္ေရာင္ ျဖစ္သြားသည္။ ထိုအေျခအေန၌ အနာတြင္းရွိ ျပည္မ်ားကို ခြဲထုတ္ပစ္ရသည္။ အနာခြဲကရိယာမ်ားကို အသံုးမျပဳမီ ေရႏွင့္ျပဳတ္၍ ပိုးမ်ားကို ေသေစရသည္။ ပိုးသတ္မထားေသာ ကရိယာမ်ားျဖင့္ မေဖါက္ခြဲသင့္ေပ။ ပိုးမ်ားေၾကာင့္ အနာတြင္ အဆိပ္ျဖစ္ေစတတ္သည္။ ခြဲစိတ္ေသာအခါ၌ အနာကို သင့္႐ံုေလာက္ခြဲ၍ ျပည္ကိုထုတ္ၿပီးလွ်င္ အနာေပါက္ထဲသို႕ ေဆးရည္စိမ္ထားေသာ ဂြမ္းဖတ္မ်ားကို ထည့္ေပးရသည္။ လူနာကိုလည္း (ပင္နီဆီလင္)ေဆး ထိုးေပးေလ့ရွိသည္။”
သိလာျပီဗ်ာ။ ရိုးရိုးအနာပါဘဲ။
အနာက အတြင္းနက္မွာျဖစ္ရင္ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ မေပၚဘူး။ ဥပမာ တင္ပါး၊ ရင္သား။ ျဖစ္တဲ့ေနရာ အနီးအနားမွာ အာရံုေၾကာရွိရင္ ပိုနာမယ္။ လက္ေခ်ာင္း ေျခေခ်ာင္းေတြမွာ ေနရာက က်ဥ္းေတာ့ အာရံုေၾကာနဲ႕ မေ၀းဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ နာတယ္။
ခူနာဆိုတာ ျပည္ရွိလာရင္ Abscess ေခၚပါတယ္။ ျပည္မတည္ခင္ အနာျဖစ္တဲ့ေနရာမွာ လကၡဏာ ၅ ပါး ျဖစ္လာတယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာ (တစ္ရွဴး) အဂၤါအစိတ္အပိုင္းဟာ နီ-နာ-ေရာင္-ပူ ဆိုတာအျပင္ သူလုပ္ရမဲ့ အလုပ္ကို မလုပ္ႏိုင္ ျဖစ္လာတယ္။ ဒီအဆင့္မွာ Infection “ေရာင္ျခင္း” ဆိုတာသာ ရွိပါေသးတယ္။ ေရာဂါနာမည္ေတြ အဆံုးမွာ “-itis” ပါရင္ ဒါျဖစ္တာလို႔ မွတ္ပါေလ။ လွ်ာနာ၊ မ်က္စိနာ၊ အူအတက္ေရာင္၊ အသဲေရာင္ စတာေတြေပါ့။
ဒီအဆင့္မွာ လုပ္ေပးဘို႔က “ပိုးကိုႏိုင္တဲ့ေဆး” ေတြ ေပးရမွာပါ။ ေနာက္မွာ ပိုး၀င္လာတတ္တာမို႔ပါ။ ပိုးကိုႏိုင္တဲ့ေဆး အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ပဋိဇီ၀ေဆးလို႔ ေဆးစာကို ခန္႔ေအာင္ ပါဠိစာ သံုးထားတာေပါ့။ ဗမာေတြသာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူမ်ားေတြလဲ ေရွးက်တဲ့ ဂရိစာကို အေတာ္ သံုးၾကတာ။ ေဆးပညာ အထိမ္းအမွတ္ကိုေတာင္ ဘီစီ ၂၀၀၀ က (ဆူေမရီယန္း) ဘုရား Ningishzida နဲ႔ ေျမြႏွစ္ေကာင္ Gryphons ကို ခုထိ သံုးၾကတယ္။
ပိုးကိုႏိုင္တဲ့ ပ႗ိဇီ၀ေဆးေတြကို အုပ္စု (၁၃) ခုေတာင္ခဲြထားတာ။ အေစာဆံုးေပၚခဲ့တာက Sulfonamides (ဆာလ္ဖိုနမိုက္) အုပ္စုပါ။ အေတာ္မ်ားမ်ားလဲ သံုးတတ္ၾကတယ္။ Sulfacetamide မ်က္စဥ္း၊ Trimethoprim-Sulfamethoxazole ဆိုတာကို Septrin လို႔ ပိုသိၾကတယ္။
ေနာက္ေပၚကေတာ့ Cephalosporins (ကက္ဖလိုစပိုရင္) ျဖစ္တယ္။ ေနာက္ေပၚထဲမွာ ေနာက္ေပါက္ေတြရွိတယ္။ မ်ိဳးဆက္ေတြ ထပ္ထပ္ တိုးလာလို႔ အခုဆို မ်ဳိးဆက္ ေလးခုေတာင္ ရွိေနျပီ။ ဒီအုပ္စုေဆးေတြက “Cef” နဲ႔စတယ္။ ပဌမမ်ိဳးဆက္ Cefadroxil, Cephalexin, Cephaloridine, Cephalothin, Cephapirin, Cefazolin, Cephradine ဒုတိယမ်ိဳးဆက္ Cefaclor, Cefoxitin, Cefprozil, Cefuroxime တတိယမ်ိဳးဆက္ Cefdinir, Cefixime, Cefpodoxime, Ceftibuten, Ceftriaxone, Cefotaxime စတုတၳမ်ဳိးဆက္ Cefepime, Cefluprenam, Cefozopran, Cefpirome, Cefquinome ေတြပါ။
Tetracyclines (တက္ထရြာ-ဆုိက္ကလင္း) အုပ္စုကိုလဲ လူအေတာ္မ်ားမ်ား သိၾကတယ္။ ေဆးေတာင့္ အေနနဲ႔ လာတာမ်ားျပီး၊ အရင္ BPI ကေန ထုတ္ေတာ့ အေတာင့္အေရာင္က နီျပီး၊ အလည္မွာ အျပာေရာင္ စဥ္းေလး လုပ္ထားေတာ့ ကုိယ့္ဗမာေတြက “ခါးပတ္ၾကားေဆး” လို႔ေခၚၾကတယ္။ အ၀ါေရာင္ကို အျပာပတ္ထားတာက Chloramphenicol ျဖစ္တယ္။ ဒီခါးပတ္ၾကားမ်ားက စြမ္းသလားမေမးနဲ႔၊ ဒါေပမဲ့ မေကာင္းတဲ့ အာနိသင္ေတြရွိတာမို႔ “သတိထားပါ၊ သတိထားပါ” နဲ႔ ဆရာ၀န္ေတြက ခဏခဏ သတိေပးၾကတယ္။
အမ်ားဆံုးသိၾကတာကေတာ့ (ပနယ္စလင္) ေတြေပါ့။ ခူနာအတြက္လဲ သူ႔ကိုသံုးတာ မ်ားတယ္။ ဒီအုပ္စုေဆးေတြထဲမွာ Amoxicillin, Ampicillin, Cloxacillin အျပင္ Penicillin ထိုးေဆး နဲ႔ စားေဆးေတြ ပါတယ္။ အနာက ျပည္ရွိရင္ Ampicillin နဲ႔ Cloxacillin ၂ မ်ိဳးတြဲေပးမွ ပိုေကာင္းတယ္။ ေဆးကို ႏွစ္မ်ိဳးတြဲ တပါတည္း ထုတ္တာလဲရွိတယ္။ Ampiclox ေခၚတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ၂၅၀ အားက ၆ နာရီျခား၊ ၅၀၀ အားက ၁၂ နာရီျခားေသာက္ရမယ္။ ၄ ရက္ အနည္းဆံုး ေသာက္မွ ေကာင္းတယ္။ မဟုတ္ရင္ ေနာက္ျဖစ္ေတာ့ ေဆးယဥ္သြားမယ္။
အနာဆိုတာ ျပည္ တည္လာရင္ေတာ့ ခြဲထုတ္ရမယ္။ ခြဲစိတ္ပညာမွာ “ျပည္ရွိရင္-ခြဲထုတ္” ဆိုတာ ေဖၚျမဴလာပါ။ ဦးေႏွာက္၊ ေျခေထာက္၊ အသဲ၊ ဘယ္ထဲရွိရွိ ျပည္ကုိ ထုတ္ရပါမယ္။ “ျပည္ေပါက္-ေပ်ာက္ျပီ” ဆိုတာ အမွန္ပါ။
ပိုးကိုႏိုင္ေဆးေတြအျပင္ အနာ-အေရာင္ကို သက္သာေဆးလဲ ေပးသင့္တယ္။ Painkillers လို႔ ေခၚတာေတြေပါ့။ အိမ္တိုင္းမွာ ေခါင္းကိုက္၊ ကုိယ္ပူ၊ အနာ-ဒဏ္ရာ မွန္သမွ် ျဖစ္တာနဲ႔ အေသာက္ခိုင္းတဲ့ ေဆးေတြေပါ့။ “ေဆးကို ပဲေလွာ္ ၀ါးသလို စားတယ္” ဆိုျပီး၊ ေနာက္ေျပာင္ ေျပာၾကတာ ရွိတယ္မဟုတ္လား။ ကေလးရွိတဲ့ အိမ္တိုင္း (ပါရာစီတေမာ) ရွိတယ္။ ေျခဆစ္လက္ဆစ္နာသူမ်ား (အက္စ္ပရင္) ေဆာင္ထားၾကတယ္။ နဲနဲပိုဆိုးတဲ့ ခါးနာ၊ ဇက္ေက်ာတက္သူမ်ား (အနာဂ်က္ဆင္) စတာမ်ိဳး သံုးၾကတယ္။ ဒီေဆးအုပ္စုက အစြမ္းသံုးပါး ထက္တယ္။ အဖ်ားက်၊ အနာသက္သာျပီး အေရာင္ ေလွ်ာ့ေစတယ္။
ေဆးေတြ အျပင္ တျခားအေထာက္အကူ လုပ္ေပးႏိုင္တာေလးေတြ ရွိပါေသးတယ္။ အနာမွန္သမွ်ကို ျငိမ္ျငိမ္ထားေပးရင္ အနာက်က္ ျမန္ေစတယ္။ အရိုးက်ိဳးရင္ မလႈတ္ႏိုင္ေအာင္ က်ပ္စည္း၊ ေက်ာက္ပတၲီး စည္းရတယ္မဟုတ္လား။ အနာရွိရင္ ျငိမ္ျငိမ္ထား၊ အလုပ္နားေပါ့။ အနာမေပါက္ခင္ အေပၚကေန ပိုးသတ္ေဆးရည္တခုခု လိမ္းေပးတာလဲ အက်ိဳးရွိတယ္။ ဒက္ေတာ၊ အရက္ျပန္၊ အိုင္အိုဒင္း၊ ဆိုတာမ်ိဳး။ အနည္းဆံုးေတာ့ ေရ-ဆပ္ျပာနဲ႔ မၾကာမၾကာေဆးေပးပါ။
အပူေပးတာဟာ ေသြးကို ပိုေလွ်ာက္ေစတာမို႔၊ အနာကို ျမန္ျမန္ ေပ်ာက္ေစတဲ့သေဘာ ရွိတယ္။ ေရေႏြးအိပ္ တင္တာ၊ ေရေႏြးပုလင္း ကပ္တာ။ ေနာက္ျပီး၊ ပရုပ္ဆီ လိမ္းတာ၊ ဇာတိပၹဳိလ္သီး ေသြးလိမ္းတာ၊ ၾကပ္ထုပ္ထုိး၊ ၾကပ္ပူတုိက္တာလဲ ဒီအတြက္ ျဖစ္မယ္ထင္တယ္။
ႏို႔စို႔အရြယ္ (အဇာတသတ္) ရဲ႕လက္မွာ ေပါက္တဲ့အနာကို ခူနာလို႔ ေျပာ-ေဟာၾကတယ္။ သူ႔အနာက ျပည္မွည့္ေနခ်ိန္မို႔ ခမည္းေတာ္ (ဗိမၺိသာရ) မင္းႀကီးကေန ပါးစပ္ထဲမွာ ငံုထားေပးတဲ့အခါ ျပည္ေပါက္ထြက္သြားရတယ္။ မင္းတရားၾကီးဟာ သမားေတာ္ ဇီ၀ကရဲ႕ Prescription ေဆးညႊန္းအရ လုပ္တာေတာ့ ဟုတ္မယ္ မထင္ဘူး။ ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ခ်စ္လာရင္ “ဆီးျဖဴ-ဖန္ခါး ငံုထားသလို” ဆိုျပီး ေျပာေလ့ရွိတာေၾကာင့္ ေနမွာပါ။ ကုိယ္အပူခ်ိန္ အာေငြ႔ဆိုတာက ၃၇ ဒီဂရီ ရွိလို႔ အျပင္ေလထက္ ပိုပူမယ္။ ဒါက ပံုမွန္ဆိုရင္သာ ေျပာရတာ။ အခုစာေရးေနတံုး ရန္ကုန္မွာ ၃၈ ရွိေနျပီး၊ ေနာက္ ရက္ေတြ ၄၀၊ ၄၁ ရွိမယ္ဆိုဘဲ။ “ခူနာရွိသူ ေနပူ မထြက္ေစနဲ႔” ေနာ္။ ေခတ္ကာလက မေကာင္းသူေတြ မင္းမူေနသဗ်။
မိဘေမတၲာကို ညႊန္းရင္ အထိမိဆံုး ဥပမာရွိခဲ့သလို၊ ဇနီးသည္မွာ ခူနာေပါက္လို႔ အဲလို ငံုေပးသူရွိလာရင္ေတာ့ ခ်စ္ေမတၲာ ပံုျပင္သစ္ကေလးတခု တိုးလာပါမွာေပါ့ဗ်ာ။
Dr. တင့္ေဆြ

Posted in: က်န္းမာေရး