ရန္ကုန္ရွိ
Myanmar Securities Exchange Centre (MSEC) တြင္ ေစ်းႏႈန္းမ်ားကို
ဝန္ထမ္းတဦးက လက္ျဖင့္ ေရးသြင္းေနသည္ကို ၂၀၁၁ စက္တင္ဘာလက ျမင္ရစဥ္ (ဓာတ္ပံု
– Reuters)
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံအဆင့္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းတခု တည္ေထာင္ႏိုင္ဖို႔ ျမန္မာ့ဗဟုိဘဏ္နဲ႔ တုိက်ိဳ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း (Tokyo Stock Exchange – TSE) တို႔ ေမလကုန္မွာ သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးၾကပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ဒီစေတာ့အိတ္ခ်ိန္းရဲ႕ ကနဦး တိုးတက္မႈ အလားအလာ နည္းတယ္လို႔ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြနဲ႔ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ေလ့လာသူေတြက ျမင္ၾကပါတယ္။
အေသးစိပ္ အခ်က္အလက္ေတြပါဝင္တဲ့ ေဖာ္ျပပါ သေဘာတူညီခ်က္ကို ေမလကုန္ပိုင္းမွာ လက္မွတ္ေရးထိုးလိုက္ႏိုင္ေပမယ့္ တကယ့္အခ်ိန္နဲ႔ တေျပးညီ အိတ္ခ်ိန္းတခု တည္ေထာင္ဖို႔နဲ႔ လည္ပတ္ႏိုင္ဖို႔ ေက်ာ္လႊားရမယ့္ျပႆနာေတြက ဒုနဲ႔ေဒးရွိေနပါေသးတယ္။
အဲ့ဒီျပႆနာေတြထဲမွာ TSE ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ျပႆနာတခုကေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ေကာ္ပိုေရးရွင္းဥပေဒ (Corporate Law) မရွိတာနဲ႔ ျမန္မာျပည္က ကုမၸဏီေတြ အမ်ားစုၾကားမွာ သက္ဆိုင္ရာ ကုမၸဏီအလိုက္ အစုအဖြဲ႔သေဘာဆန္တဲ့ ယံုၾကည္မႈ စံတန္ဖိုးသတ္မွတ္ခ်က္ (Corporate Culture) ေတြ မရွိတာပါပဲ။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံအဆင့္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းတခု တည္ေထာင္ႏိုင္ဖို႔ ျမန္မာ့ဗဟုိဘဏ္နဲ႔ တုိက်ိဳ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း (Tokyo Stock Exchange – TSE) တို႔ ေမလကုန္မွာ သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးၾကပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ဒီစေတာ့အိတ္ခ်ိန္းရဲ႕ ကနဦး တိုးတက္မႈ အလားအလာ နည္းတယ္လို႔ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြနဲ႔ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ေလ့လာသူေတြက ျမင္ၾကပါတယ္။
အေသးစိပ္ အခ်က္အလက္ေတြပါဝင္တဲ့ ေဖာ္ျပပါ သေဘာတူညီခ်က္ကို ေမလကုန္ပိုင္းမွာ လက္မွတ္ေရးထိုးလိုက္ႏိုင္ေပမယ့္ တကယ့္အခ်ိန္နဲ႔ တေျပးညီ အိတ္ခ်ိန္းတခု တည္ေထာင္ဖို႔နဲ႔ လည္ပတ္ႏိုင္ဖို႔ ေက်ာ္လႊားရမယ့္ျပႆနာေတြက ဒုနဲ႔ေဒးရွိေနပါေသးတယ္။
အဲ့ဒီျပႆနာေတြထဲမွာ TSE ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ျပႆနာတခုကေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ေကာ္ပိုေရးရွင္းဥပေဒ (Corporate Law) မရွိတာနဲ႔ ျမန္မာျပည္က ကုမၸဏီေတြ အမ်ားစုၾကားမွာ သက္ဆိုင္ရာ ကုမၸဏီအလိုက္ အစုအဖြဲ႔သေဘာဆန္တဲ့ ယံုၾကည္မႈ စံတန္ဖိုးသတ္မွတ္ခ်က္ (Corporate Culture) ေတြ မရွိတာပါပဲ။
“ခ်ိဳခ်ဳိသာသာ ္ေျပာရရင္ ဒီစေတာ့အိတ္ခ်ိန္းက တကယ္ လက္ေတြ႔က်တဲ့ အရာမဟုတ္ဘဲ
ျဖစ္ခ်င္ေဇာနဲ႔ လုပ္တဲ့အရာလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္” လို႔ ျမန္မာ့စီးပြားေရးေ
စာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး (Burma Economic Watch) ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ အယ္ဒီတာ ၾသစေၾတးလ်
စီးပြားေရးပညာရွင္ ေရွာင္တာနယ္ (Sean Turnell) က ေျပာပါတယ္။
အားေကာင္းၿပီး လက္ေတြ႔ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့ ေငြေၾကးေစ်းကြက္နဲ႔ ပြင့္လင္းတဲ့ စေတာ့ကုန္သြယ္ေရးစနစ္ ထူေထာင္တာဟာ ေရရွည္စနစ္တက်သြားရမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္တ ခုျဖစ္တဲ့အျပင္ အဲဒီလို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ႏိုင္ငံေရးရည္ရြယ္ခ်က္ေရာ လုပ္ငန္းတာဝန္သိစိတ္ေတြပါ ရွိဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံထက္ ႏိုင္ငံအရြယ္အစား ပိုႀကီးၿပီး စီးပြားေရးအရ အလြန္ပိုတိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ျပႆနာတရပ္အျဖစ္ ရွိေနတာပါ။ ဥပမာ အိမ္နီးခ်င္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဆိုရင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးအေပၚ အရွိန္အဝါႀကီးေပမယ့္ ျပည့္စံုေကာင္းမြန္တဲ့ ေစ်းကြက္စနစ္ မရွိေသးပါဘူး။
“တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနႏွင့္ လုပ္အားထုသံုး ထုတ္လုပ္ေရးက႑ (Labor-intensive manufacturing sector) စြမ္းအားျဖင့္ စီးပြားေရးအရ ကမာၻ႔ဒုတိယ အင္အားအႀကီးဆံုးႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ စုအတြင္း အသြင္းေျပာင္းႏိုင္ခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္ က်ယ္ေျပာလွသည့္ ထုတ္လုပ္ေရးစြမ္းရည္ႏွင့္ ကမာၻ႔ေစ်းကြက္မ်ားႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရးအခ်ိတ္အဆက္မ်ား ရွိလင့္ကစား ဘ႑ာေရးက႑၌ ေစ့စပ္ေသခ်ာမႈ အားနည္းေနေပသည္” လို႔ Chatham House ရဲ႕ ေလ့လာခ်က္အသစ္တရပ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ Chatham House ဟာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ လန္ဒန္ၿမိဳ႕မွာအေျခစိုက္တဲ့ မူဝါဒေရးရာ အင္စတီက်ဳ (Think-Tank) ျဖစ္ပါတယ္။
“ကမာၻ႔စေတာ့ ရာခိုင္ႏႈန္းအရ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အေနအထားကို အနီးကပ္ၾကည့္မည္ဆိုပါက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခား တိုက္႐ိုက္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္တြင္ ရင္ႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈတန္ဖိုး (International portfolio assets and liabilities) မွာ ကမာၻ႔စေတာ့စုစုေပါင္း၏ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ နည္းသည္ကို ေတြ႔ရသည္” လို႔လည္း အဲ့ဒီေလ့လာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါေသးတယ္။
ကမာၻ႔ဘဏ္ကေတာ့ ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး စီးပြားေရးအရ အဆက္အသြယ္ျဖတ္ခဲ့တာဟာ ျမန္မာ့စီးပြားေရးကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေပၚ အလြန္အမင္း အမွီအခိုျဖစ္သြားေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
အဲဒီလို အမွီအခုိျဖစ္မႈက စစ္တပ္ရဲ႕ ည့ံဖ်င္းတဲ့ စီးပြားေရးစီမံခန္႔ခြဲမႈ၊ ၿပီးေတာ့ စစ္အုပ္စုရဲ႕ အေပါင္းအပါ စီးပြားေရး မိတ္ေဆြေတြနဲ႔ တြဲဖက္လိုက္တဲ့အခါ ရလဒ္အေနနဲ႔ ပုဂၢလိက႑မွာ အားနည္းၿပီး ဘ႑ာေရးက႑မွာလည္း ျပည့္ျပည့္ဝဝ တိုးတက္မႈမရွိတာေတြ ျဖစ္လာေတာ့တာပါပဲ။
“ဓာတ္ေငြ႔ႏွင့္ အျခား သဘာဝသယံဇာတပစၥည္း တင္ပို႔မႈမ်ားသည္ တစထက္တစ ပို၍ အေရးပါလာေသာ္ျငားလည္း စုစုေပါင္းျပည္တြင္းထြက္ကုန္ (GDP) ၌ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ေမြးျမဴေရး၊ ေရလုပ္ငန္းႏွင့္ သစ္ေတာလုပ္ငန္းမ်ား အဓိက ပါဝင္သျဖင့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးသည္ စိုက္ပ်ိဳးေရးကို အဓိကအေျချပဳေသာ စီးပြားေရးအျဖစ္ ဆက္လက္ တည္ရွိေနေပသည္။ ထုတ္လုပ္မႈအပိုင္းသည္ မွတ္တမ္းတင္ စီးပြားလုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈ (Recorded Economic Activity) တြင္ ပမာဏ အနည္းငယ္သာပါဝင္ၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကလည္း ထိုက႑အား ႀကီးႀကီးမားမား ဆက္လက္ ထိန္းခ်ဳပ္လ်က္ရွိသည္” လို႔ ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕ ျမန္မာျပည္ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာတေစာင္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဘ႑ာေရးလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ေလ့လာဆန္းစစ္သူေတြ၊ ၿပီးေတာ့ ျမန္မာအစိုးရ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးဌာနက မန္ေနဂ်ာေတြေတာင္မွပဲ ျမန္မာျပည္မွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ပံု (Business Structure) တစံုတရာမရွိတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕စိုးရိမ္မႈကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုမရွိတာကလည္း အရင္ စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အနီးကပ္ ခ်ိတ္ဆက္ရွိတဲ့ စစ္တပ္ပိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစုႀကီးေတြ ဒါမွမဟုတ္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြက ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီ ၿပီး စိုးမိုးျခယ္လွယ္ခဲ့ၾကလို႔ပါ။
ျမန္မာျပည္မွာ အခုထိ အက်ိဳးခံစားခြင့္ အိတ္ခ်ိန္းဥပေဒ (Securities Exchange Law) မရွိေသးပါဘူး။ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဥပေဒၾကမ္း အသစ္ကလည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမွာ ၿပီးျပတ္ေအာင္ မေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ အျပင္မွာ ညွိႏႈိင္းမႈေတြ မလြဲမေသြ ရွိေနႏိုင္ေပမယ့္ ဇူလိုင္လေရာက္မွပဲ ဒီဥပေဒၾကမ္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လႊတ္ေတာ္မွာ အေသးစိတ္ ျပန္ေဆြးေႏြးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
TSE က နဦးလုပ္ရမယ့္ လုပ္ငန္းတာဝန္ကေတာ့ ျမန္မာ့ဗဟုိဘဏ္အတြက္ အိတ္ခ်ိန္းစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ ကူညီေရးဆြဲတာေပးတာနဲ႔ သန္႔ရွင္းတဲ့ လုပ္ငန္းဆိုင္ရာ က်င့္ဝတ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လမ္းညႊန္မႈ အေသအခ်ာ ေပးတာေတြ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ျမန္မာျပည္မွာက လက္ေတြ႔က်တဲ့ ကုမၸဏီ ႀကီးၾကပ္စနစ္လည္းမရွိ၊ ေငြစာရင္းအင္းဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံညႊန္းေေတြကလည္း ေလ်ာ႔ရဲရဲ၊ ၿပီးေတာ့ အခြန္ေရွာင္တာေတြကလည္း က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေနတာကိုး။
“ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြက အမ်ားပိုင္လုပ္ဖို႔ စတင္စဥ္းစားေနၾကပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိအေျခအေနနဲ႔ လုပ္ငန္းဝန္းက်င္ေအာက္မွာ လက္ေတြ႔က်က် အဲ့ဒီလိုလုပ္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေသးပါဘူး” လုိ႔ အမည္မေဖာ္လိုတဲ့ ဗဟုိဘဏ္အရာရွိကို ကိုးကားၿပီး ျမန္မာတိုင္းမ္ သတင္းတပုဒ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ “က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အမ်ားစုက ေကာ္ပိုေရးရွင္းအုပ္ခ်ဳပ္မႈ (Corporate Governance) နဲ႔ Corporate Culture ေတြဘက္မွာ အားနည္းေနၾကတုန္းေလ” လို႔လည္း သူက ဆိုပါေသးတယ္။
ေစ်းကြက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈမွာ အထူးကၽြမ္းက်င္တဲ့ Leopard Capital အဖြဲ႔ရဲ႕ အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ ေဒါက္ဂလပ္ ကေလတန္ (Douglas Clayton) ကေတာ့ AFP သတင္းဌာနကို အခုလို ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာ ျပည္မွာ လူသားအရင္းအျမစ္မွာေရာ အေျခခံအေဆာက္အအံုပိုင္းမွာပါ စြမ္းေဆာင္ရည္ အကန္႔အသတ္ အႀကီးအက်ယ္ ရွိေနတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားသားေတြက ႏိုင္ငံထဲမွာ စလုပ္ဖို႔ စိတ္ကူးေနၾကတဲ့ စီမံကိန္း ဒုနဲ႔ေဒးကို လက္ခံဖို႔ အဆင္သင့္မျဖစ္ေသးဘူးလို႔ အလြယ္တကူ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။”
ဂ်ပန္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြ ျမန္မာျပည္ထဲ ေခ်ာေခ်ာေမာေမာ ေရာက္ေရးကို ရည္ရြယ္တဲ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီခ်က္ အသစ္တခုရဖို႔ ဂ်ပန္ကုန္သြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနက ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္တႀကိမ္ အာဆီယံထိပ္သီးအစည္းအေဝး (ASEAN Summit) က်င္းပမယ့္ ႏိုဝင္ဘာလေလာက္မွာ သေဘာတူညီခ်က္ ရဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္လို႔ ဂ်ပန္အစိုးရက ေျပာေပမယ့္ ႏွစ္ဖက္ေဆြးေႏြးမႈေတြက အခုကေန ဒီႏွစ္တႏွစ္လံုး အေတာ္မ်ားမ်ား ဆက္လုပ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
စင္ကာပူအေျခစိုက္ ေစ်းကြက္အတိုင္ပင္ခံ အဖြဲ႔ျဖစ္တဲ့ Vriens & Partners ကေတာ့ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ထားရွိခဲ့တဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်လိုက္တာမို႔ ထင္ရွားတဲ့ ကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ၿပီး လုပ္ငန္းလည္ပတ္ဖို႔ ဘယ္ေလာက္အထိ စိတ္ခ်ယံုၾကည္ရမလဲဆိုတဲ့ အႏၲရာယ္ကေန ေလ်ာ့ပါးသြားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို အႏၲရာယ္ကေန ေလ်ာ့ပါးသြားဟာ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ဖို႔ တစံုတရာ ပိုလြယ္ကူေစတာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ယူဆပါတယ္။
“အေနာက္ႏိုင္ငံေတြ လာေရာက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ေစခ်င္တယ္လို႔ ျမန္မာအစိုးရက ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ေၾကညာတဲ့အတြက္ ကမာၻႀကီးနဲ႔ ျပန္လည္ေပါင္းစပ္ဖို႔ ဘာေတြလုပ္ဖို႔ လိုတယ္ဆိုတာကို အစိုးရက တကယ္ နားလည္တယ္လို႔ ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမန္မာျပည္မွာရွိတဲ့ လုပ္ငန္းေစာင့္ၾကည့္ ထိန္းသိမ္းေရးစနစ္ (Regulatory System) က အရမ္းကို ေခတ္ေနာက္က်ေနပါၿပီ” လို႔ Vriens & Partners ရဲ႕ မန္းေနးဂ်င္းပါတနာ Hans Vriens က ေျပာပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ စနစ္တက်လည္ပတ္တဲ့ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြ (သူတို႔က ထုတ္လုပ္ေရးက႑ကေန သဘာဝသယံဇာတ ရွာေဖြတူးေဖာ္ေရးအထိ ရွိၾကပါတယ္) ရဲ႕ ပါဝင္ပတ္သက္မႈက “အေကာင္းဆံုး ႏိုင္ငံတကာအေလ့အထေတြ ထူေထာင္ႏိုင္ဖို႔၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ ရွိလာေစဖို႔၊ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈမွာ ပိုၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာလာေစဖို႔၊ အလုပ္သမား အခြင့္အေရးေတြကို ေလးစားဖို႔၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းဖို႔၊ ၿပီးေတာ့ ခ်စားမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးအတြက္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ စတာေတြအတြက္ ျမန္မာျပည္ကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစလိမ့္မယ္” လို႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဝါရွင္တန္ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ မဟာဗ်ဴဟာႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာေလ့လာေရးဌာန (Center for Strategic and International Studies) က ေျပာပါတယ္။
တဖက္မွာလည္း အဲ့ဒီဌာနကထုတ္ေဝတဲ့ ျမန္မာျပည္ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာ အသစ္ထဲမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြအေနနဲ႔ “အေျခခံစီးပြားေရး ဗိသုကာပံုစံ မရွိေသးသေရြ႕” အခက္အခဲနဲ႔ ရင္ဆိုင္ရမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဌာနရဲ႕ ယူဆခ်က္ကို ေဖာ္ျပထားျပန္ပါတယ္။
“ႏိုင္ငံတကာဘဏ္မ်ားမွတဆင့္ ေငြေၾကးအလွည့္အေျပာင္း လုပ္ႏိုင္သည့္ စြမ္းရည္အျပင္ အေမရိကန္ ကုမၸဏီမ်ားအေနႏွင့္ ၄င္းတို႔၏ စက္႐ံုမ်ား ျမန္မာျပည္တြင္ မတည္ေဆာက္မီ လိုအပ္သည္မွာ ေကာင္းမြန္သည့္လမ္းမ်ား၊ ဆိပ္ကမ္းမ်ားရွိေရးႏွင့္ စိတ္ခ်ရသည့္ လွ်ပ္စစ္မီးရရွိေရးတို႔ ျဖစ္သည္” လို႔လည္း အစီရင္ခံစာထဲမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါေသးတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မီ စေတာ့ေစ်းကြက္တခုဖြင့္ၿပီး လည္ပတ္ႏိုင္ဖို႔ ၂၀၁၅ ဆိုရင္ အဆင္သင့္နီးပါး ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ တခ်ဳိ႕ဘ႑ာေရးလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ သံုးသပ္သူေတြက ယူဆၾကပါတယ္။
ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ျမန္မာျပည္ဟာ အက်ိဳးခံစားခြင့္ အိတ္ခ်ိန္းဌာနေလးျဖစ္တဲ့ Myanmar Securities Exchange Centre (MSEC) နဲ႔ပဲ ဆက္စခန္းသြားေနရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၆ မွာ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္နဲ႔ ဂ်ပန္ ဘ႑ာေရး ေအဂ်င္စီျဖစ္တဲ့ ဒိုင္ဝါသုေတသနအဖြဲ႔ (Daiwa Institute Research) တို႔ အခ်ိဳးတူေပါင္းစပ္ဖြဲစည္းခဲ့တဲ့ MSEC ရဲ႕ ရန္ကုန္က ႐ံုးခန္း ေသးေသးေလးထဲမွာ အစိုးရေတြက တစိတ္တပိုင္းပိုင္တဲ့ ဒီကုမၸဏီႏွစ္ခုရဲ႕ စေတာ့ေတြကိုပဲ လက္နဲ႔ လိုက္မွတ္ေနၾကတာပါ။
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကိုလိုလားတဲ့ ျမန္မာအစိုးရထဲက ပုဂၢိဳလ္ေတြကေတာ့ ဒီျမင္ကြင္းကို အေသအခ်ာ ေျပာင္းလဲပစ္ခ်င္ မွာပါပဲ။
Burma Needs to Take Stock of the Market by William Boot ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပသည္။
http://burma.irrawaddy.org/archives/12574
အားေကာင္းၿပီး လက္ေတြ႔ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့ ေငြေၾကးေစ်းကြက္နဲ႔ ပြင့္လင္းတဲ့ စေတာ့ကုန္သြယ္ေရးစနစ္ ထူေထာင္တာဟာ ေရရွည္စနစ္တက်သြားရမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္တ ခုျဖစ္တဲ့အျပင္ အဲဒီလို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ႏိုင္ငံေရးရည္ရြယ္ခ်က္ေရာ လုပ္ငန္းတာဝန္သိစိတ္ေတြပါ ရွိဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံထက္ ႏိုင္ငံအရြယ္အစား ပိုႀကီးၿပီး စီးပြားေရးအရ အလြန္ပိုတိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ျပႆနာတရပ္အျဖစ္ ရွိေနတာပါ။ ဥပမာ အိမ္နီးခ်င္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဆိုရင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးအေပၚ အရွိန္အဝါႀကီးေပမယ့္ ျပည့္စံုေကာင္းမြန္တဲ့ ေစ်းကြက္စနစ္ မရွိေသးပါဘူး။
“တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနႏွင့္ လုပ္အားထုသံုး ထုတ္လုပ္ေရးက႑ (Labor-intensive manufacturing sector) စြမ္းအားျဖင့္ စီးပြားေရးအရ ကမာၻ႔ဒုတိယ အင္အားအႀကီးဆံုးႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ စုအတြင္း အသြင္းေျပာင္းႏိုင္ခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္ က်ယ္ေျပာလွသည့္ ထုတ္လုပ္ေရးစြမ္းရည္ႏွင့္ ကမာၻ႔ေစ်းကြက္မ်ားႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရးအခ်ိတ္အဆက္မ်ား ရွိလင့္ကစား ဘ႑ာေရးက႑၌ ေစ့စပ္ေသခ်ာမႈ အားနည္းေနေပသည္” လို႔ Chatham House ရဲ႕ ေလ့လာခ်က္အသစ္တရပ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ Chatham House ဟာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ လန္ဒန္ၿမိဳ႕မွာအေျခစိုက္တဲ့ မူဝါဒေရးရာ အင္စတီက်ဳ (Think-Tank) ျဖစ္ပါတယ္။
“ကမာၻ႔စေတာ့ ရာခိုင္ႏႈန္းအရ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အေနအထားကို အနီးကပ္ၾကည့္မည္ဆိုပါက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခား တိုက္႐ိုက္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္တြင္ ရင္ႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈတန္ဖိုး (International portfolio assets and liabilities) မွာ ကမာၻ႔စေတာ့စုစုေပါင္း၏ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ နည္းသည္ကို ေတြ႔ရသည္” လို႔လည္း အဲ့ဒီေလ့လာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါေသးတယ္။
ကမာၻ႔ဘဏ္ကေတာ့ ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး စီးပြားေရးအရ အဆက္အသြယ္ျဖတ္ခဲ့တာဟာ ျမန္မာ့စီးပြားေရးကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေပၚ အလြန္အမင္း အမွီအခိုျဖစ္သြားေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
အဲဒီလို အမွီအခုိျဖစ္မႈက စစ္တပ္ရဲ႕ ည့ံဖ်င္းတဲ့ စီးပြားေရးစီမံခန္႔ခြဲမႈ၊ ၿပီးေတာ့ စစ္အုပ္စုရဲ႕ အေပါင္းအပါ စီးပြားေရး မိတ္ေဆြေတြနဲ႔ တြဲဖက္လိုက္တဲ့အခါ ရလဒ္အေနနဲ႔ ပုဂၢလိက႑မွာ အားနည္းၿပီး ဘ႑ာေရးက႑မွာလည္း ျပည့္ျပည့္ဝဝ တိုးတက္မႈမရွိတာေတြ ျဖစ္လာေတာ့တာပါပဲ။
“ဓာတ္ေငြ႔ႏွင့္ အျခား သဘာဝသယံဇာတပစၥည္း တင္ပို႔မႈမ်ားသည္ တစထက္တစ ပို၍ အေရးပါလာေသာ္ျငားလည္း စုစုေပါင္းျပည္တြင္းထြက္ကုန္ (GDP) ၌ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ေမြးျမဴေရး၊ ေရလုပ္ငန္းႏွင့္ သစ္ေတာလုပ္ငန္းမ်ား အဓိက ပါဝင္သျဖင့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးသည္ စိုက္ပ်ိဳးေရးကို အဓိကအေျချပဳေသာ စီးပြားေရးအျဖစ္ ဆက္လက္ တည္ရွိေနေပသည္။ ထုတ္လုပ္မႈအပိုင္းသည္ မွတ္တမ္းတင္ စီးပြားလုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈ (Recorded Economic Activity) တြင္ ပမာဏ အနည္းငယ္သာပါဝင္ၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကလည္း ထိုက႑အား ႀကီးႀကီးမားမား ဆက္လက္ ထိန္းခ်ဳပ္လ်က္ရွိသည္” လို႔ ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕ ျမန္မာျပည္ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာတေစာင္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဘ႑ာေရးလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ေလ့လာဆန္းစစ္သူေတြ၊ ၿပီးေတာ့ ျမန္မာအစိုးရ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးဌာနက မန္ေနဂ်ာေတြေတာင္မွပဲ ျမန္မာျပည္မွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ပံု (Business Structure) တစံုတရာမရွိတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕စိုးရိမ္မႈကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုမရွိတာကလည္း အရင္ စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အနီးကပ္ ခ်ိတ္ဆက္ရွိတဲ့ စစ္တပ္ပိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစုႀကီးေတြ ဒါမွမဟုတ္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြက ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီ ၿပီး စိုးမိုးျခယ္လွယ္ခဲ့ၾကလို႔ပါ။
ျမန္မာျပည္မွာ အခုထိ အက်ိဳးခံစားခြင့္ အိတ္ခ်ိန္းဥပေဒ (Securities Exchange Law) မရွိေသးပါဘူး။ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဥပေဒၾကမ္း အသစ္ကလည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမွာ ၿပီးျပတ္ေအာင္ မေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ အျပင္မွာ ညွိႏႈိင္းမႈေတြ မလြဲမေသြ ရွိေနႏိုင္ေပမယ့္ ဇူလိုင္လေရာက္မွပဲ ဒီဥပေဒၾကမ္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လႊတ္ေတာ္မွာ အေသးစိတ္ ျပန္ေဆြးေႏြးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
TSE က နဦးလုပ္ရမယ့္ လုပ္ငန္းတာဝန္ကေတာ့ ျမန္မာ့ဗဟုိဘဏ္အတြက္ အိတ္ခ်ိန္းစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ ကူညီေရးဆြဲတာေပးတာနဲ႔ သန္႔ရွင္းတဲ့ လုပ္ငန္းဆိုင္ရာ က်င့္ဝတ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လမ္းညႊန္မႈ အေသအခ်ာ ေပးတာေတြ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ျမန္မာျပည္မွာက လက္ေတြ႔က်တဲ့ ကုမၸဏီ ႀကီးၾကပ္စနစ္လည္းမရွိ၊ ေငြစာရင္းအင္းဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံညႊန္းေေတြကလည္း ေလ်ာ႔ရဲရဲ၊ ၿပီးေတာ့ အခြန္ေရွာင္တာေတြကလည္း က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေနတာကိုး။
“ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြက အမ်ားပိုင္လုပ္ဖို႔ စတင္စဥ္းစားေနၾကပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိအေျခအေနနဲ႔ လုပ္ငန္းဝန္းက်င္ေအာက္မွာ လက္ေတြ႔က်က် အဲ့ဒီလိုလုပ္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေသးပါဘူး” လုိ႔ အမည္မေဖာ္လိုတဲ့ ဗဟုိဘဏ္အရာရွိကို ကိုးကားၿပီး ျမန္မာတိုင္းမ္ သတင္းတပုဒ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ “က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အမ်ားစုက ေကာ္ပိုေရးရွင္းအုပ္ခ်ဳပ္မႈ (Corporate Governance) နဲ႔ Corporate Culture ေတြဘက္မွာ အားနည္းေနၾကတုန္းေလ” လို႔လည္း သူက ဆိုပါေသးတယ္။
ေစ်းကြက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈမွာ အထူးကၽြမ္းက်င္တဲ့ Leopard Capital အဖြဲ႔ရဲ႕ အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ ေဒါက္ဂလပ္ ကေလတန္ (Douglas Clayton) ကေတာ့ AFP သတင္းဌာနကို အခုလို ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာ ျပည္မွာ လူသားအရင္းအျမစ္မွာေရာ အေျခခံအေဆာက္အအံုပိုင္းမွာပါ စြမ္းေဆာင္ရည္ အကန္႔အသတ္ အႀကီးအက်ယ္ ရွိေနတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားသားေတြက ႏိုင္ငံထဲမွာ စလုပ္ဖို႔ စိတ္ကူးေနၾကတဲ့ စီမံကိန္း ဒုနဲ႔ေဒးကို လက္ခံဖို႔ အဆင္သင့္မျဖစ္ေသးဘူးလို႔ အလြယ္တကူ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။”
ဂ်ပန္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြ ျမန္မာျပည္ထဲ ေခ်ာေခ်ာေမာေမာ ေရာက္ေရးကို ရည္ရြယ္တဲ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီခ်က္ အသစ္တခုရဖို႔ ဂ်ပန္ကုန္သြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနက ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္တႀကိမ္ အာဆီယံထိပ္သီးအစည္းအေဝး (ASEAN Summit) က်င္းပမယ့္ ႏိုဝင္ဘာလေလာက္မွာ သေဘာတူညီခ်က္ ရဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္လို႔ ဂ်ပန္အစိုးရက ေျပာေပမယ့္ ႏွစ္ဖက္ေဆြးေႏြးမႈေတြက အခုကေန ဒီႏွစ္တႏွစ္လံုး အေတာ္မ်ားမ်ား ဆက္လုပ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
စင္ကာပူအေျခစိုက္ ေစ်းကြက္အတိုင္ပင္ခံ အဖြဲ႔ျဖစ္တဲ့ Vriens & Partners ကေတာ့ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ထားရွိခဲ့တဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်လိုက္တာမို႔ ထင္ရွားတဲ့ ကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ၿပီး လုပ္ငန္းလည္ပတ္ဖို႔ ဘယ္ေလာက္အထိ စိတ္ခ်ယံုၾကည္ရမလဲဆိုတဲ့ အႏၲရာယ္ကေန ေလ်ာ့ပါးသြားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို အႏၲရာယ္ကေန ေလ်ာ့ပါးသြားဟာ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ဖို႔ တစံုတရာ ပိုလြယ္ကူေစတာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ယူဆပါတယ္။
“အေနာက္ႏိုင္ငံေတြ လာေရာက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ေစခ်င္တယ္လို႔ ျမန္မာအစိုးရက ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ေၾကညာတဲ့အတြက္ ကမာၻႀကီးနဲ႔ ျပန္လည္ေပါင္းစပ္ဖို႔ ဘာေတြလုပ္ဖို႔ လိုတယ္ဆိုတာကို အစိုးရက တကယ္ နားလည္တယ္လို႔ ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမန္မာျပည္မွာရွိတဲ့ လုပ္ငန္းေစာင့္ၾကည့္ ထိန္းသိမ္းေရးစနစ္ (Regulatory System) က အရမ္းကို ေခတ္ေနာက္က်ေနပါၿပီ” လို႔ Vriens & Partners ရဲ႕ မန္းေနးဂ်င္းပါတနာ Hans Vriens က ေျပာပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ စနစ္တက်လည္ပတ္တဲ့ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြ (သူတို႔က ထုတ္လုပ္ေရးက႑ကေန သဘာဝသယံဇာတ ရွာေဖြတူးေဖာ္ေရးအထိ ရွိၾကပါတယ္) ရဲ႕ ပါဝင္ပတ္သက္မႈက “အေကာင္းဆံုး ႏိုင္ငံတကာအေလ့အထေတြ ထူေထာင္ႏိုင္ဖို႔၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ ရွိလာေစဖို႔၊ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈမွာ ပိုၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာလာေစဖို႔၊ အလုပ္သမား အခြင့္အေရးေတြကို ေလးစားဖို႔၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းဖို႔၊ ၿပီးေတာ့ ခ်စားမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးအတြက္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ စတာေတြအတြက္ ျမန္မာျပည္ကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစလိမ့္မယ္” လို႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဝါရွင္တန္ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ မဟာဗ်ဴဟာႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာေလ့လာေရးဌာန (Center for Strategic and International Studies) က ေျပာပါတယ္။
တဖက္မွာလည္း အဲ့ဒီဌာနကထုတ္ေဝတဲ့ ျမန္မာျပည္ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာ အသစ္ထဲမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြအေနနဲ႔ “အေျခခံစီးပြားေရး ဗိသုကာပံုစံ မရွိေသးသေရြ႕” အခက္အခဲနဲ႔ ရင္ဆိုင္ရမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဌာနရဲ႕ ယူဆခ်က္ကို ေဖာ္ျပထားျပန္ပါတယ္။
“ႏိုင္ငံတကာဘဏ္မ်ားမွတဆင့္ ေငြေၾကးအလွည့္အေျပာင္း လုပ္ႏိုင္သည့္ စြမ္းရည္အျပင္ အေမရိကန္ ကုမၸဏီမ်ားအေနႏွင့္ ၄င္းတို႔၏ စက္႐ံုမ်ား ျမန္မာျပည္တြင္ မတည္ေဆာက္မီ လိုအပ္သည္မွာ ေကာင္းမြန္သည့္လမ္းမ်ား၊ ဆိပ္ကမ္းမ်ားရွိေရးႏွင့္ စိတ္ခ်ရသည့္ လွ်ပ္စစ္မီးရရွိေရးတို႔ ျဖစ္သည္” လို႔လည္း အစီရင္ခံစာထဲမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါေသးတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မီ စေတာ့ေစ်းကြက္တခုဖြင့္ၿပီး လည္ပတ္ႏိုင္ဖို႔ ၂၀၁၅ ဆိုရင္ အဆင္သင့္နီးပါး ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ တခ်ဳိ႕ဘ႑ာေရးလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ သံုးသပ္သူေတြက ယူဆၾကပါတယ္။
ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ျမန္မာျပည္ဟာ အက်ိဳးခံစားခြင့္ အိတ္ခ်ိန္းဌာနေလးျဖစ္တဲ့ Myanmar Securities Exchange Centre (MSEC) နဲ႔ပဲ ဆက္စခန္းသြားေနရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၆ မွာ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္နဲ႔ ဂ်ပန္ ဘ႑ာေရး ေအဂ်င္စီျဖစ္တဲ့ ဒိုင္ဝါသုေတသနအဖြဲ႔ (Daiwa Institute Research) တို႔ အခ်ိဳးတူေပါင္းစပ္ဖြဲစည္းခဲ့တဲ့ MSEC ရဲ႕ ရန္ကုန္က ႐ံုးခန္း ေသးေသးေလးထဲမွာ အစိုးရေတြက တစိတ္တပိုင္းပိုင္တဲ့ ဒီကုမၸဏီႏွစ္ခုရဲ႕ စေတာ့ေတြကိုပဲ လက္နဲ႔ လိုက္မွတ္ေနၾကတာပါ။
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကိုလိုလားတဲ့ ျမန္မာအစိုးရထဲက ပုဂၢိဳလ္ေတြကေတာ့ ဒီျမင္ကြင္းကို အေသအခ်ာ ေျပာင္းလဲပစ္ခ်င္ မွာပါပဲ။
Burma Needs to Take Stock of the Market by William Boot ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပသည္။
http://burma.irrawaddy.org/archives/12574
0 ကြန္မန့္ေရးရန္:
Post a Comment