ကုိယ္၀န္က သားအိမ္ထဲမွာ မဟုတ္ဘဲ၊ တျခားေနရာတည္တာ ဘာ့ေၾကာင့္လဲ။ What Causes Ectopic Pregnancy?
ထူးဆန္းသည့္ ကိုယ္၀န္ Ectopic Pregnancy ဘာေၾကာင့္ အဲလုိ ျဖစ္ရတာပါလဲဆရာ.. သိခ်င္ပါတယ္..
သိခ်င္လို႔ ေမးတာကုိ မသိတာနဲ႔ စရေတာ့မွာဘဲ။ အမ်ားဆံုးကေတာ့ ဘာ့ေၾကာင့္မွန္း မသိပါ။ Risk factors ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေတြက အမ်ိဳးရွိတယ္။ သားအိမ္ျပြန္မွာ ျပႆနာရွိသူ၊ ေဆး၀ါးရဲ႕ မေကာင္းက်ိဳးဆက္မ်ားနဲ႔ ေဆးလိပ္ စြဲသူေတြမွာ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးကို တခုကမွ ဆရာ၀န္ေတြ ရွာမရသူကလည္း သံုးပံုတပံုကေန တ၀က္အထိ ရွိတယ္။
Ectopic Pregnancy အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ သားအိမ္ျပြန္ဆိုတာ သားအိမ္ရဲ႕ထိပ္မွာ ခ်ိဳႏွစ္ေခ်ာင္းလို ေဘးကားထြက္ေနတာ။ တရိစၧာန္ခ်ိဳလို သူမ်ား သြားေခြ႔ဘို႔ မဟုတ္ဘူး။ အလုပ္ၾကေတာ့ လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ ပိုတူတယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္ကေန တလတခါ ထြက္ေနက် မ်ိဳးဥကို ေကာက္ယူ၊ စုပ္ယူ၊ ဆြဲယူ လုပ္ေပးတယ္။ သု႔အထဲမွာ ေပါင္းစပ္စရာလဲ ေနရာေပးတယ္။ ဒါေပမဲ့ တလမွာ တခါသာ တာ၀န္က်တယ္။ ဒါေတာင္ အလုပ္ အေတာ္ေခ်ာင္တဲ့သူေတြ၊ တဖက္က လုပ္ရင္ ေနာက္တဖက္က လုပ္စရာမလို သန္းရွာေနယံုဘဲ။
ကေလးမရႏိုင္တာကိုလဲ ထည့္ေျပာတယ္။ အမွန္က ကေလးမရတာက အေၾကာင္းမဟုတ္ဘူး။ အက်ိဳးပါ။ စံုေအာင္ ထည့္ေရးရရင္ ကေလးမရေအာင္ ျပြန္ကုိ ျဖတ္-ခ်ည္ထားတာလဲ ပါတာေပါ့။ ကေလးမရေအာင္ ျပြန္ကုိ Tubal cautery မီးသံုး ပိတ္တဲ့နည္း လုပ္ေပးထားသူေတြရဲ႕ ၇၀%၊ Tubal ligation ျပြန္ကုိ ခ်ည္ေႏွာင္နည္းဆိုရင္ ၃၀% တို႔က သားအိမ္ျပင္ပ ကုိယ္၀န္ ရေစႏိုင္တယ္။ ဆိုခ်င္တာက Sterilization လုပ္ထားျပီး Ectopic Pregnancy ျဖစ္သူေတြရဲ႕ ရာႏႈန္းကိုသာ ေျပာတာပါ။ ေနာက္ျပီး Tubal sterilization reversal or tubal ligation reversal ဆိုတဲ့ ကေလးမရေအာင္ ျပြန္ကုိ တနည္းနည္းနဲ႔ လုပ္ထားျပီးခါမွ ကေလး ျပန္ရခ်င္သူကို ၾကိဳးစား ခြဲစိတ္ ျပဳျပင္နည္းေၾကာင့္လည္း ကုိယ္၀န္က သားအိမ္ျပင္ပမွာ တည္ႏိုင္ေသးတယ္။ သဘာ၀မဟုတ္ရင္ ဘာမွမေကာင္းပါ။
သားသမီးေ၀းေအာင္ သားအိမ္ထဲ IUCD (Copper T, Loop) ပစၥည္း ထည့္တာလဲ အဆင္မသင့္ရင္ သားအိမ္ျပင္ပ ကုိယ္၀န္ရႏိုင္တယ္။ အဆင္မသင့္တာသာ မကဘဲ၊ ဒါလုပ္ေပးရာမွာ ပိုးမသန္႔ရင္လဲ PID ျဖစ္ေစတတ္တယ္။
PID လို႔ေခၚတဲ့ တင္ပဆံုကြင္းထဲက အဂၤါေတြ ေရာင္တာက လက္ညွိဳးထိုး အခံရဆံုးဘဲ။ ဒီေရာဂါထဲမွာ Gonorrhea နဲ႔ Chlamydia ဆိုတဲ့ STD/STI လိင္ကေန ကူးစက္ေရာဂါေတြက အမ်ားဆံုးဘဲ။ ေရာဂါ စျဖစ္တာက Vagina ေမြးလမ္း ေၾကာင္းမွာေပမဲ့ အထက္တက္ျပီး၊ Uterus သားအိမ္၊ Tube သာအိမ္ျပြန္၊ Ovary မ်ိဳးဥအိမ္ စတာေတြဆီ ျပန္႔ႏိုင္တယ္။ ေရာဂါရရင္ ျပြန္ထဲက လက္ေခ်ာင္းငယ္ေလးေတြလိုရွိတဲ့ အလႊာက (ဆဲလ္)ေတြ ပ်က္စီးေစတယ္။ ေဆးကုလို႔ ပိုးေသ၊ ေရာဂါ ေပ်ာက္ရင္ေတာင္ အနာရြတ္ ျဖစ္သြားလို႔ မ်က္ႏွာျပင္ ပံုေျပာင္းသြားျပီး၊ လမ္းက်ဥ္းသြားေစတယ္။ ဒီေတာ့ မ-မ်ိဳးဥနဲ႔ က်ားသုတ္ပိုးတို႔ ၀င္ၾက ထြက္ၾက လုပ္ရမွာကုိ တားဆီးတာမို႔ ကုိယ္၀န္က သားအိမ္အထဲ ၀င္မေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ၊ တျခား သြားတည္ေစႏိုင္တာပါ။
ကိန္းဂဏန္းရွိတဲ့ တိုင္းျပည္ကုိဘဲ ကိုးကား ေျပာရရင္၊ အေမရိကားမွာ ႏွစ္တိုင္း အမ်ိဳးသမီး တသန္းမွာ PID ေတြ႔ေနရျပီး၊ တသိန္းမက ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးမရ ျဖစ္ေနၾကရတယ္။ ေထာင္နဲ႔ခ်ီျပီး အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္ၾကတယ္။ ဗိုက္ေအာက္နားက နာတာ၊ ရာသီရက္ မမွန္တာ၊ အျဖဴ-အ၀ါဆင္းတာ၊ ဆီးေအာင့္တာ၊ အိမ္ေထာင္နဲ႔ အတူေနရင္ နာက်င္တာစတဲ့ လကၡဏာေတြက PID ရွိတာကို ျပတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘာ လကၡဏာမွ မျပဘဲလဲ၊ PID ရွိေနတတ္တယ္။ အပ်ိဳရြယ္ကတည္းက PID ရွိေနတာကို အိမ္ေထာင္က်မွ၊ ကုိယ္၀န္ရမွ သိၾကရတာလဲ မနည္းဘူး။ ဆက္ဆံဘက္ မ်ားသူေတြမွာ ဒုကၡ မလွမပ ေတြ႔ရလိမ့္မယ္။ အကာကြယ္မဲ့ ဆက္ဆံသူေတြလဲ ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ (ကြန္ဒြန္) သံုးသင့္ၾကတယ္။
Clomiphene citrate နဲ႔ Pergonal ဆိုတဲ့ ကုိယ္၀န္ရွိေအာင္လုပ္ေပးေစမဲ့ Fertility drugs ေဆးေတြ၊ Progesterone-like hormones ပါတဲ့ Contraceptive ပဋိသေႏၶတားေဆး၊ Diethylstilbestrol (DES) ဆိုတဲ့ မ-ေဟာ္မုန္း စတီရြိဳက္ေဆး ေၾကာင့္လဲ ေျပာၾကေသးတယ္။
Endometriosis ဆိုတဲ့ သားအိမ္က တစ္ရွဴးေတြ အျပင္ထြက္ျပီး ေပါက္ပြါးတဲ့ေရာဂါေၾကာင့္လဲ ျပြန္ကုိ က်ဥ္းေစတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြမွာ ၅ ဆပိုတယ္။ Nicotine က ျပြန္ကို ဆြေပးလို႔ပါ။ အသက္ ၾကီးလာသူေတြမွာ ငယ္သူေတြထက္ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အုိျပီဆိုရင္ ဘာမွ မေကာင္းပါလား။
ေရာဂါမွန္သမွ် ျဖစ္ရတာမွာ ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရ၊ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းတရား ေလးပါးရွိတယ္။ ဘာမွ ရွာမရရင္ ကံတရား ေၾကာင့္ဆိုတာ အမွန္ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးလိပ္မေသာက္နဲ႔၊ တလင္တမယားသာေန၊ (ကြန္ဒြန္) ကို အျမဲသံုး၊ ခြဲတာစိတ္တာ မခံရေစနဲ႔။ ကံေကာင္းေအာင္ ေသာက္ေရကန္၊ သံုးေရကန္ တူး-ဆည္-သန္႔ေပး၊ ေမြးေန႔တိုင္း ဆြမ္းေၾကြး၊ အနေႏာၱ အနႏၱငါးကို မျပတ္ ဆီးကပ္ ကိုးကြယ္ပါေလ။ မအိုေစနဲ႔႕႕႕။
Dr. တင့္ေဆြ
ထူးဆန္းသည့္ ကိုယ္၀န္ Ectopic Pregnancy ဘာေၾကာင့္ အဲလုိ ျဖစ္ရတာပါလဲဆရာ.. သိခ်င္ပါတယ္..
သိခ်င္လို႔ ေမးတာကုိ မသိတာနဲ႔ စရေတာ့မွာဘဲ။ အမ်ားဆံုးကေတာ့ ဘာ့ေၾကာင့္မွန္း မသိပါ။ Risk factors ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေတြက အမ်ိဳးရွိတယ္။ သားအိမ္ျပြန္မွာ ျပႆနာရွိသူ၊ ေဆး၀ါးရဲ႕ မေကာင္းက်ိဳးဆက္မ်ားနဲ႔ ေဆးလိပ္ စြဲသူေတြမွာ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးကို တခုကမွ ဆရာ၀န္ေတြ ရွာမရသူကလည္း သံုးပံုတပံုကေန တ၀က္အထိ ရွိတယ္။
Ectopic Pregnancy အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ သားအိမ္ျပြန္ဆိုတာ သားအိမ္ရဲ႕ထိပ္မွာ ခ်ိဳႏွစ္ေခ်ာင္းလို ေဘးကားထြက္ေနတာ။ တရိစၧာန္ခ်ိဳလို သူမ်ား သြားေခြ႔ဘို႔ မဟုတ္ဘူး။ အလုပ္ၾကေတာ့ လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ ပိုတူတယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္ကေန တလတခါ ထြက္ေနက် မ်ိဳးဥကို ေကာက္ယူ၊ စုပ္ယူ၊ ဆြဲယူ လုပ္ေပးတယ္။ သု႔အထဲမွာ ေပါင္းစပ္စရာလဲ ေနရာေပးတယ္။ ဒါေပမဲ့ တလမွာ တခါသာ တာ၀န္က်တယ္။ ဒါေတာင္ အလုပ္ အေတာ္ေခ်ာင္တဲ့သူေတြ၊ တဖက္က လုပ္ရင္ ေနာက္တဖက္က လုပ္စရာမလို သန္းရွာေနယံုဘဲ။
ကေလးမရႏိုင္တာကိုလဲ ထည့္ေျပာတယ္။ အမွန္က ကေလးမရတာက အေၾကာင္းမဟုတ္ဘူး။ အက်ိဳးပါ။ စံုေအာင္ ထည့္ေရးရရင္ ကေလးမရေအာင္ ျပြန္ကုိ ျဖတ္-ခ်ည္ထားတာလဲ ပါတာေပါ့။ ကေလးမရေအာင္ ျပြန္ကုိ Tubal cautery မီးသံုး ပိတ္တဲ့နည္း လုပ္ေပးထားသူေတြရဲ႕ ၇၀%၊ Tubal ligation ျပြန္ကုိ ခ်ည္ေႏွာင္နည္းဆိုရင္ ၃၀% တို႔က သားအိမ္ျပင္ပ ကုိယ္၀န္ ရေစႏိုင္တယ္။ ဆိုခ်င္တာက Sterilization လုပ္ထားျပီး Ectopic Pregnancy ျဖစ္သူေတြရဲ႕ ရာႏႈန္းကိုသာ ေျပာတာပါ။ ေနာက္ျပီး Tubal sterilization reversal or tubal ligation reversal ဆိုတဲ့ ကေလးမရေအာင္ ျပြန္ကုိ တနည္းနည္းနဲ႔ လုပ္ထားျပီးခါမွ ကေလး ျပန္ရခ်င္သူကို ၾကိဳးစား ခြဲစိတ္ ျပဳျပင္နည္းေၾကာင့္လည္း ကုိယ္၀န္က သားအိမ္ျပင္ပမွာ တည္ႏိုင္ေသးတယ္။ သဘာ၀မဟုတ္ရင္ ဘာမွမေကာင္းပါ။
သားသမီးေ၀းေအာင္ သားအိမ္ထဲ IUCD (Copper T, Loop) ပစၥည္း ထည့္တာလဲ အဆင္မသင့္ရင္ သားအိမ္ျပင္ပ ကုိယ္၀န္ရႏိုင္တယ္။ အဆင္မသင့္တာသာ မကဘဲ၊ ဒါလုပ္ေပးရာမွာ ပိုးမသန္႔ရင္လဲ PID ျဖစ္ေစတတ္တယ္။
PID လို႔ေခၚတဲ့ တင္ပဆံုကြင္းထဲက အဂၤါေတြ ေရာင္တာက လက္ညွိဳးထိုး အခံရဆံုးဘဲ။ ဒီေရာဂါထဲမွာ Gonorrhea နဲ႔ Chlamydia ဆိုတဲ့ STD/STI လိင္ကေန ကူးစက္ေရာဂါေတြက အမ်ားဆံုးဘဲ။ ေရာဂါ စျဖစ္တာက Vagina ေမြးလမ္း ေၾကာင္းမွာေပမဲ့ အထက္တက္ျပီး၊ Uterus သားအိမ္၊ Tube သာအိမ္ျပြန္၊ Ovary မ်ိဳးဥအိမ္ စတာေတြဆီ ျပန္႔ႏိုင္တယ္။ ေရာဂါရရင္ ျပြန္ထဲက လက္ေခ်ာင္းငယ္ေလးေတြလိုရွိတဲ့ အလႊာက (ဆဲလ္)ေတြ ပ်က္စီးေစတယ္။ ေဆးကုလို႔ ပိုးေသ၊ ေရာဂါ ေပ်ာက္ရင္ေတာင္ အနာရြတ္ ျဖစ္သြားလို႔ မ်က္ႏွာျပင္ ပံုေျပာင္းသြားျပီး၊ လမ္းက်ဥ္းသြားေစတယ္။ ဒီေတာ့ မ-မ်ိဳးဥနဲ႔ က်ားသုတ္ပိုးတို႔ ၀င္ၾက ထြက္ၾက လုပ္ရမွာကုိ တားဆီးတာမို႔ ကုိယ္၀န္က သားအိမ္အထဲ ၀င္မေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ၊ တျခား သြားတည္ေစႏိုင္တာပါ။
ကိန္းဂဏန္းရွိတဲ့ တိုင္းျပည္ကုိဘဲ ကိုးကား ေျပာရရင္၊ အေမရိကားမွာ ႏွစ္တိုင္း အမ်ိဳးသမီး တသန္းမွာ PID ေတြ႔ေနရျပီး၊ တသိန္းမက ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးမရ ျဖစ္ေနၾကရတယ္။ ေထာင္နဲ႔ခ်ီျပီး အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္ၾကတယ္။ ဗိုက္ေအာက္နားက နာတာ၊ ရာသီရက္ မမွန္တာ၊ အျဖဴ-အ၀ါဆင္းတာ၊ ဆီးေအာင့္တာ၊ အိမ္ေထာင္နဲ႔ အတူေနရင္ နာက်င္တာစတဲ့ လကၡဏာေတြက PID ရွိတာကို ျပတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘာ လကၡဏာမွ မျပဘဲလဲ၊ PID ရွိေနတတ္တယ္။ အပ်ိဳရြယ္ကတည္းက PID ရွိေနတာကို အိမ္ေထာင္က်မွ၊ ကုိယ္၀န္ရမွ သိၾကရတာလဲ မနည္းဘူး။ ဆက္ဆံဘက္ မ်ားသူေတြမွာ ဒုကၡ မလွမပ ေတြ႔ရလိမ့္မယ္။ အကာကြယ္မဲ့ ဆက္ဆံသူေတြလဲ ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ (ကြန္ဒြန္) သံုးသင့္ၾကတယ္။
Clomiphene citrate နဲ႔ Pergonal ဆိုတဲ့ ကုိယ္၀န္ရွိေအာင္လုပ္ေပးေစမဲ့ Fertility drugs ေဆးေတြ၊ Progesterone-like hormones ပါတဲ့ Contraceptive ပဋိသေႏၶတားေဆး၊ Diethylstilbestrol (DES) ဆိုတဲ့ မ-ေဟာ္မုန္း စတီရြိဳက္ေဆး ေၾကာင့္လဲ ေျပာၾကေသးတယ္။
Endometriosis ဆိုတဲ့ သားအိမ္က တစ္ရွဴးေတြ အျပင္ထြက္ျပီး ေပါက္ပြါးတဲ့ေရာဂါေၾကာင့္လဲ ျပြန္ကုိ က်ဥ္းေစတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြမွာ ၅ ဆပိုတယ္။ Nicotine က ျပြန္ကို ဆြေပးလို႔ပါ။ အသက္ ၾကီးလာသူေတြမွာ ငယ္သူေတြထက္ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အုိျပီဆိုရင္ ဘာမွ မေကာင္းပါလား။
ေရာဂါမွန္သမွ် ျဖစ္ရတာမွာ ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရ၊ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းတရား ေလးပါးရွိတယ္။ ဘာမွ ရွာမရရင္ ကံတရား ေၾကာင့္ဆိုတာ အမွန္ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးလိပ္မေသာက္နဲ႔၊ တလင္တမယားသာေန၊ (ကြန္ဒြန္) ကို အျမဲသံုး၊ ခြဲတာစိတ္တာ မခံရေစနဲ႔။ ကံေကာင္းေအာင္ ေသာက္ေရကန္၊ သံုးေရကန္ တူး-ဆည္-သန္႔ေပး၊ ေမြးေန႔တိုင္း ဆြမ္းေၾကြး၊ အနေႏာၱ အနႏၱငါးကို မျပတ္ ဆီးကပ္ ကိုးကြယ္ပါေလ။ မအိုေစနဲ႔႕႕႕။
Dr. တင့္ေဆြ
0 ကြန္မန့္ေရးရန္:
Post a Comment