ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းၿခင္းအေၾကာင္း
Posted by သက္တန္႔ခ်ိဳ
ဆရာမရဲ႕ေဖေဖ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါဆိုး၀ါးေနလို႔ Stent ထည့္ဖို႔ အဆင္မေၿပဘူးလို႔ၾကားသိရပါတယ္ ။ ေသြးေၾကာ အားလံုးပိတ္ေနၿပီးေသြးေၾကာတစ္ခုတည္းသာအနည္းငယ္ပြင့္ေနတဲ့အတြက္ ရန္ကုန္ကို By Pass လုပ္ဖို႔ (Invasive surgery) လႊဲတယ္လို႔သိရပါတယ္ ။ အရင္ဆံုးႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါအေၾကာင္းနဲ႔ ကုသမႈ အေၾကာင္းေတြ ကို ဗဟုသုတ အလို႔ငွာ တင္ၿပေပးပါ့မယ္ ။
ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါဆိုတာဘာလဲ ?
ႏွလံုးနဲ႔ေသြးေၾကာဆိုင္ရာေရာဂါေတြၿဖစ္ၿပီဆိုရင္ လာတတ္တဲ့လကၡဏာေတြဆိုၿပီးရွိပါတယ္ ။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းေတြး ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေတာင္ ေသြးေၾကာဟာ ေရပိုက္လံုးတစ္ခုလို ၿမင္ေယာင္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အဲဒီေရပိုက္လံုး နံရံေတြ ထူလာေလေလ ေသြးစီးဆင္းတဲ့အေပါက္က က်ဥ္းလာေလေလမဟုတ္ပါလား ။ ဒီလိုမ်ိဳးေသြးေၾကာေတြ ကို အဆီဖတ္အဆီခဲေတြ ဖံုးၿပီးေသြးေၾကာက်ဥ္းၿခင္းကိုေတာ့ ေဆးပညာအရ Atherosclerosis လို႔ေခၚပါတယ္ ။ ေသြးေၾကာအဆီဖံုးၿခင္းဟာ ႏွလံုးေသြးလႊတ္ေၾကာေရာဂါ (Coronary heart disease ) ေတြၿဖစ္တဲ့ Angina (ရင္ဘတ္ေအာင့္ၿခင္း) ၊ Myocardial Infarction (ႏွလံုးပုပ္ၿခင္း ) ၊ Sudden death ( ရုတ္တရက္ေသဆံုးၿခင္း ) စတဲ့ အရာေတြကို ၿဖစ္ပြားေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ႏွလံုးေသြးေၾကာ က်ဥ္းၿပီး ႏွလံုး ထဲကို ေအာက္ဆီဂ်င္ သိပ္မေရာက္ေတာ့ တဲ့ေရာဂါကို Ischaemic heart disease (IHD) ႏွလံုးေသြးေၾကာ က်ဥ္းေရာဂါလို ႔ေခၚၾက ပါတယ္ ။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းၿခင္းဟာ တၿဖည္းၿဖည္းဆိုးလာၿပီးက်ဥ္း လာတဲ့အခါ ႏွလံုး ရဲ႕အခ်ိဳ႕ေသာ ဧရိယာေတြ မွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ၿပတ္လပ္ေသာ လကၡဏာမ်ားၿဖစ္ေပၚလာပါတယ္ ။ ေယဘူယ်ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဧရိယာတစ္ခု ဟာ ေသြးကေနတဆင့္ ေအာက္ဆီ၈်င္ ေရာက္လာမႈနည္းသြားရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ၿပတ္လပ္ၿခင္း Ischaemia ကို စတင္ခံစားရပါတယ္ ။ အဲဒီထက္တဆင့္ဆိုးၿပီး ေအာက္ဆီဂ်င္လံုး၀မရေတာ့ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ပုပ္သြားၿခင္း (Infarction) ကို ခံစားရပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ IHD ဟာ ႏွလံုးပုပ္ၿခင္း ( Myocardial Infarction) ရဲ႕ ေရွ႕ေၿပး လို႔ဆိုလည္းမမွားႏုိင္ပါဘူး ။
ဘယ္လိုလကၡဏာေတြနဲ႔ လာႏုိင္သလဲ ?
ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းရွိၿပီဆိုရင္ လူက အေမာမခံႏုိင္ေတာ့ဘူး (ေအာက္ဆီဂ်င္ ရရွိမႈနည္းလာ တဲ့အတြက္ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ရင္ေတြတုန္လာမယ္ တလွပ္လွပ္ခံစားရမယ္ ေနာက္ဆံုးရင္ဘတ္ေအာင့္ၿခင္း (Chest Pain ) ကိုခံစားရမွာ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ chest pain ရွိတိုင္း ႏွလံုးမွာၿဖစ္တယ္ ေသြးေၾကာက်ဥ္းတာပါလို႔ အတိအ က်ေၿပာလို႔မရပါဘူး ။ Chest Pain ဟာ စိုးရိမ္ပူပန္ေသာကမ်ားၿခင္း (Anxiety) ဒါမွမဟုတ္ အဆုတ္ ၊ ၾကြက္သားနဲ႔အ ရိုးဆိုင္ရာ သို႔မဟုတ္ အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္းမွာ ေရာဂါတစ္ခုခုရွိၿခင္း စတာေတြေၾကာင့္ လည္းၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းၿပီးေအာက္ဆီဂ်င္သိပ္မေရာက္လို႔ၿဖစ္တဲ့ Chest Pain ရဲ႕ပံုစံေတြကေတာ့
- Chest Pain ဟာ ရင္ဘတ္ရဲ႕ အလယ္ေခါင္တည့္တည့္မွာၿဖစ္ပါတယ္ ။
- Ischaemic Chest Pain ဟာ အထူးသၿဖင့္ ၿပင္းထန္လာတဲ့အခါမွာ လည္ပင္းေနာက္ ေမးရိုး နဲ႔ လက္ အေပၚနဲ႔လက္ေအာက္ပိုင္းေတြကိုေတာင္ပ်ံႏွံ႕ေရာက္ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ အကယ္၍ ရင္ဘတ္ေအာင့္တာဟာ ဘယ္ ဖက္ အေရွ႕ ပိုင္းမွာလည္းၿဖစ္တယ္ ဘယ္ဖက္တစ္ၿခမ္းကိုပဲ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ အၿခားအ ခ်က္ေပါင္း မ်ားစြာၿဖစ္တဲ့ ၾကြက္သားနဲ႔အရိုးဆိုင္ရာ ၿပႆနာမ်ား (သို႔မဟုတ္) anxiety စသည္တို ႔ေၾကာင့္ လည္းၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ။
- ႏွလံုးေအာင့္မယ္ဆိုရင္ မစူးရွပဲ ထူပိန္းပိန္း (dull ) ၿဖစ္ေနပါတယ္ ။ ဆြဲဆုပ္ထား သလိုေအာင့္ ၿပီးေလးလံတဲ့အရာၾကီးနဲ႔ ဖိထားသလို ခံစားရပါတယ္ ။ ဓါးနဲ႔ထိုးသလို စူးရွၿပီးေအာင့္တာမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး ။
- Anginal pain ဟာ လႈပ္ရွားမႈၿပဳလုပ္ေနစဥ္မွာ ၿဖစ္ေပၚေလ့ရွိၿပီး နားလိုက္တဲ့အခါငါးမိနစ္ေလာက္အတြင္း ၿပန္သက္ သာ သြားေလ့ရွိပါတယ္ ။ စိတ္ခံစားမႈအေၿခအေနနဲ႔လည္း ဆိုင္ၿပီး စိတ္လႈပ္ရွားစရာ ေဒါသထြက္စရာ ၾကံဳရတဲ့အ ခါ ပိုၿပီးၿပီးေအာင့္တတ္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္အစာအမ်ားၾကီးစားထားတဲ့အခါ ေလေအးေတြ အတိုက္ခံရ တဲ့အခါ မွာ လည္းပိုၿပီးေအာင့္ႏုိင္ပါေသးတယ္ ။ ဒါက အၾကမ္းဖ်ဥ္းနား လည္လြယ္ေအာင္ တင္ၿပထား တာၿဖစ္ပါ တယ္ ။ Ischaemic pain ကို ခြဲၿခားတဲ့အၿခားအခ်က္ေတြလည္းရွိပါေသးတယ္ ။ ။
ဘယ္လိုလူေတြမွာၿဖစ္တတ္သလဲ ?
(Risk Factors မ်ား)
- ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ား
- ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါရွိသူမ်ား
- ေသြးတြင္းအဆီဓါတ္မ်ားသူမ်ား ( Hypercholesterolaemia)
- ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူမ်ား
- မ်ိဳးရိုးထဲတြင္ႏွလံုးႏွင့္ပတ္သတ္ေသာေရာဂါရွိသူမ်ား
- စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားသူမ်ား (stress)
စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။
ဘယ္လိုသိရွိႏုိင္သလဲ ?
ပံုမွန္အားၿဖင့္ေတာ့ ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးၿမန္းၿခင္း (history taking ) စမ္းသပ္ၿခင္း ( Physical examination) ဓါတ္ခြဲစမ္း သပ္မႈမ်ားၿပဳလုပ္ၿခင္း ( Investigation ) စသည္တို႔ၿဖင့္သိရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒီေနရာမွာ IHD အတြက္ အေကာင္း ဆံုးေစ်းအသက္သာဆံုးနဲ႔ ေယဘူယ်အက်ဆံုးစစ္ေဆးၿခင္းဟာ ECG ဆြဲၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ ECG မွာ IHD ရဲ႕ pattern ေတြေပၚေနၿပီဆိုရင္ ဒါဟာ IHD ၿဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ အကယ္၍ ဘယ္ေန ရာမွာ ေသြးေၾကာပိတ္တယ္ ဘယ္ေလာက္ ရာခိုင္ႏွုန္းပိတ္တယ္ ဘယ္ေနရာေတြမွာ က်ဥ္းေနသလဲ စတဲ့ အေသး စိတ္ကို သိဖို႔အတြက္ဆိုရင္ေတာ့ Coronary Angiogram ရိုက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါဆိုရင္ေတာ့အေၿဖကို တိတိက် က်သိႏုိင္ပါၿပီ ။
ဘယ္လို ကုသမလဲ ?
အဓိကေၿပာခ်င္တာကေတာ့ ဒီအပိုင္းကိုပါ ။ အရင္ဆံုးစစၿဖစ္ၿခင္း ႏွလံုးမပုပ္ခင္ Myocardial infarction မရခင္ ႏွလံုးတိုက္ခိုက္ၿခင္း heart attack မရခင္ေတာ့ေ သာက္ေဆးေတြနဲ႔ အရင္ကုသၿပီး အထက္မွာေၿပာခဲ့တဲ့ risk factors ေတြကို ေလ်ာ့ခ်ရပါတယ္ ။ ေသာက္ေဆးေတြထဲမွာေရပန္းအစားဆံုးကေတာ့ trimetazidine လို႔ေခၚတဲ့ေဆးပါ ။ 20mg ေဆးဆိုရင္ေတာ့တစ္ေန႔ ၃ ၾကိမ္ေသာက္ရၿပီး အခုေနာက္ပိုင္း ၀င္လာတဲ့ Modified release ေဆးေတြကေတာ့ 35mg ပါတဲ့အတြက္ တစ္ေန႔ ႏွစ္ၾကိမ္ေသာက္ရပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ႏိုတ္ထ ရိတ္ ေတြကို လွ်ာေအာက္မွာ ငံုေပးၿခင္းအားၿဖင့္ မိနစ္ပိုင္းအတြင္းမွာ သက္သာေစပါတယ္ ။ အဲဒါကိုေတာ့ Sub-lingual nitrol လို႔လည္းေခၚၾကပါတယ္ ။ Isosorbide Dinitrate နဲ႔ Isosrobide Mononitrate တို႔ဟာ ႏိုထ ရိတ္ မ်ိဳးႏြယ္၀င္ေတြၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။ ဒီေဆးေတြကလည္း ရင္ဘတ္ေအာင့္တာကို ကာကြယ္ဖို႔ အတြက္ေပး တဲ့ေဆးေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ Aspirin တို႔လို Clopidogrel တို႔လို ေသြးက်ဲေဆး အကိုက္အ ခဲေပ်ာက္ေဆးေတြ ကိုလည္းတြဲေပးေလ့ရွိပါတယ္ ။ Beta blockers ၿဖစ္တဲ့ Propanolol ဟာလည္း ႏွလံုး က ေအာက္ဆီဂ်င္သံုးစြဲမႈကို ေလ်ာ့ခ်ေပးၿခင္းအားၿဖင့္ pain ကိုသက္သာေစပါတယ္ ။ ႏွလံုးခုန္ႏွုန္း ကိုလည္းေလ်ာ့က်ေစပါတယ္ ။ Amlodipine တို႔လို Calcium Channel Blockers ေတြ ကလည္း ေသြးေၾကာေတြ ကို က်ယ္ေစၿပီး ႏွလံုးၾကြက္သားေတြရ႕ဲ excitability နဲ႔ Conductivity ကို ေလ်ာ့ေစၿပီး ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကိုလည္းက်ေစပါတယ္ ။ ေသြးတြင္းအဆီမ်ား တဲ့လူနာေတြ ကေတာ့ ေသြး တြင္းအဆီ က်ေဆးေတြေပးၿခင္းၿဖင့္ cholesterol level ကိုထိမ္းရပါတယ္ ။
အကယ္၍ Angiogram မွာ ေသြးေၾကာေတြကို သိသာထင္ရွားတဲ့ေရာဂါေတြ ၿပသေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ လကၡဏာေတြ ကလည္း ေသာက္ေဆးေတြနဲ႔ မသက္သာေတာ့ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ခြဲစိတ္ကုသၿခင္းကို စဥ္းစား ရပါေတာ့မယ္ ။
၁ ။ Coronary Angioplasty - ပိတ္ေနတဲ့ ေသြးေၾကာေတြ ကို ေသြးေၾကာအတြင္း ေလသြင္း တဲ့ ေဘာလံုးေလး ထိပ္မွာပါတဲ့ ရွည္ေမ်ာေမ်ာ ပလပ္စတစ္ tube Catheter ထည့္ေပးၿပီး က်ယ္ေစၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒါကို Stent ထည့္တယ္လို႔လည္းေခၚပါတယ္ ။
၂ ။ Coronary Artery Bypass Grafting ( CABG ) - လူနာရဲ႕ ပိတ္ဆို႔ေနတဲ့ေသြးေၾကာေတြကို ၿဖတ္ေတာက္ၿပီး ပိတ္ဆို႔မႈကို သက္သာေအာင္ ေသြးေၾကာေတြကို ကိုင္းဆက္ကူးၿခင္း (grafting ) လုပ္ၿခင္းၿဖစ္ ပါတယ္ ။ Bypass လုပ္ဖို႔အတြက္ ဘယ္လိုအေၿခအေနမ်ိဳးေတြမွာလုပ္ရမလဲဆိုတဲ့ Indications ေတြကေတာ့ အခုေနာက္ပိုင္း မွာ limited ၿဖစ္လို႔လာပါၿပီ ။ Bypass surgery သည္ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို သက္သာေစ ၿခင္းနဲ႔ quality of life ကိုသာလွ်င္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္ ။ သူဟာ Life expectancy လို႔ေခၚတဲ့ အသက္ရွင္မႈ အာမခံခ်က္ ဘယ္ေလာက္ေပးႏုိင္သလဲဆိုတာေတာ့မရွိပါဘူး ။ ေသခ်ာကုသလိုက္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ လူနာအမ်ား စုဟာ ပံုမွန္က်န္းမာတဲ့ ဘ၀ကို ၿပန္လည္ပိုင္ဆိုင္ရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကုသမႈေတြထဲမွာ ပံုမွန္ေလ့က်င့္ ခန္းလုပ္ၿခင္း ၊ ေဆးလိပ္ၿဖတ္ၿခင္း ၊ အစားအေသာက္ထိမ္းခ်ဳပ္ၿခင္း နဲ႔ လူေနမႈ ဘ၀ ပံုစံေၿပာင္းလဲၿခင္း စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္ ။
ဘယ္လိုကာကြယ္ရမလဲ ?
Risk factors ေတြၿဖစ္တဲ့ အဆီမ်ားေသာအစာမ်ား ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ၿခင္း ၊ လႈပ္ရွားမႈ မရွိေသာ လူေနမႈဘ၀ပံုစံ ၊ စိတ္ဖိ စီးမႈမ်ား စတာေတြကို ဖယ္ရွားရပါမယ္ ။ သူတို႔ေတြဟာ ကာကြယ္ဖို႔အလြန္ အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္ေတြ ၿဖစ္ပါ တယ္ ။ ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းေလးလုပ္ဖို႔ကလည္းအလြန္အေရးၾကီးပါတယ္ ။ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳနဲ႔ ေသြး တိုးကို လည္း ထိမ္း ခ်ဳပ္ကုသထားရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။
ဆရာမေရ ဆရာမစာထဲမွာ မဂၤလာဒံု စစ္ေဆးရုံ .. ပန္းလႈိင္ ေဆးရုံႀကီး... စင္ကာပူ ေဆးရုံ ... ထိုင္း ေဆးရုံ တေနရာရာ မွာ ကုသ ေပးခ်င္ပါတယ္... လို႔ပါပါတယ္ ။ မိသားစုေတြတုိင္ပင္ၿပီး ဘယ္ေနရာမွာ ကုၿဖစ္လဲဆို တာကို လည္း ပို႔စ္တင္ေပးပါဦး ။ ေနာက္ၿပီး ဘယ္ေနရာမွာ အေကာင္းဆံုးလဲဆိုတာကေတာ့ စရိတ္စက ၊ မိမိအေၿခ အေန ၊ လူနာအေၿခအေန ၊ အသိုင္းအ၀န္း ၊ ေထာက္ပံ့မႈ ၊ စတာေတြကို ထည့္တြက္စဥ္း စားေစခ်င္ ပါတယ္ခင္ဗ် ။ အကယ္၍ ရန္ကုန္လာၿဖစ္ရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ရွိပါမယ္ ။ စင္ကာပူမွာလည္းေကာင္း ပါတယ္ ထိုင္းမွာလည္းေကာင္းပါတယ္ ရ႔န္ကုန္မွာလည္းေကာင္း ပါတယ္ ေသခ်ာ ၀ိုင္းစဥ္းစားၿပီးအေကာင္း ဆံုးကို လုပ္ၾက တာေပါ့ခင္ဗ် ။ စင္ကာမွာဆိုလည္း ဆရာမ မိတ္ေဆြေတြနဲ႔ ကူညီမယ့္သူေတြ အမ်ားၾကီးရွိ မယ္လို႔ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္ ။ ဂ်ာနယ္ေတြထဲမွာ ဒီကေန ဟိုကိုသြားကုဖို႔ service ေပးတဲ့ေဆးရံုေတြ ရွိတယ္လို႔ လည္းသိရ ပါတယ္ ။ ဒါမွမဟုတ္ ဒီက ႏွလံုးအထူးကုေတြနဲ႔ပဲကုခ်င္ပါတယ္ဆိုရင္လည္း အဆင္ေၿပမွာပါခင္ဗ် ။
Posted by သက္တန္႔ခ်ိဳ
ဆရာမရဲ႕ေဖေဖ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါဆိုး၀ါးေနလို႔ Stent ထည့္ဖို႔ အဆင္မေၿပဘူးလို႔ၾကားသိရပါတယ္ ။ ေသြးေၾကာ အားလံုးပိတ္ေနၿပီးေသြးေၾကာတစ္ခုတည္းသာအနည္းငယ္ပြင့္ေနတဲ့အတြက္ ရန္ကုန္ကို By Pass လုပ္ဖို႔ (Invasive surgery) လႊဲတယ္လို႔သိရပါတယ္ ။ အရင္ဆံုးႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါအေၾကာင္းနဲ႔ ကုသမႈ အေၾကာင္းေတြ ကို ဗဟုသုတ အလို႔ငွာ တင္ၿပေပးပါ့မယ္ ။
ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါဆိုတာဘာလဲ ?
ႏွလံုးနဲ႔ေသြးေၾကာဆိုင္ရာေရာဂါေတြၿဖစ္ၿပီဆိုရင္ လာတတ္တဲ့လကၡဏာေတြဆိုၿပီးရွိပါတယ္ ။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းေတြး ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေတာင္ ေသြးေၾကာဟာ ေရပိုက္လံုးတစ္ခုလို ၿမင္ေယာင္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အဲဒီေရပိုက္လံုး နံရံေတြ ထူလာေလေလ ေသြးစီးဆင္းတဲ့အေပါက္က က်ဥ္းလာေလေလမဟုတ္ပါလား ။ ဒီလိုမ်ိဳးေသြးေၾကာေတြ ကို အဆီဖတ္အဆီခဲေတြ ဖံုးၿပီးေသြးေၾကာက်ဥ္းၿခင္းကိုေတာ့ ေဆးပညာအရ Atherosclerosis လို႔ေခၚပါတယ္ ။ ေသြးေၾကာအဆီဖံုးၿခင္းဟာ ႏွလံုးေသြးလႊတ္ေၾကာေရာဂါ (Coronary heart disease ) ေတြၿဖစ္တဲ့ Angina (ရင္ဘတ္ေအာင့္ၿခင္း) ၊ Myocardial Infarction (ႏွလံုးပုပ္ၿခင္း ) ၊ Sudden death ( ရုတ္တရက္ေသဆံုးၿခင္း ) စတဲ့ အရာေတြကို ၿဖစ္ပြားေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ႏွလံုးေသြးေၾကာ က်ဥ္းၿပီး ႏွလံုး ထဲကို ေအာက္ဆီဂ်င္ သိပ္မေရာက္ေတာ့ တဲ့ေရာဂါကို Ischaemic heart disease (IHD) ႏွလံုးေသြးေၾကာ က်ဥ္းေရာဂါလို ႔ေခၚၾက ပါတယ္ ။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းၿခင္းဟာ တၿဖည္းၿဖည္းဆိုးလာၿပီးက်ဥ္း လာတဲ့အခါ ႏွလံုး ရဲ႕အခ်ိဳ႕ေသာ ဧရိယာေတြ မွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ၿပတ္လပ္ေသာ လကၡဏာမ်ားၿဖစ္ေပၚလာပါတယ္ ။ ေယဘူယ်ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဧရိယာတစ္ခု ဟာ ေသြးကေနတဆင့္ ေအာက္ဆီ၈်င္ ေရာက္လာမႈနည္းသြားရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ၿပတ္လပ္ၿခင္း Ischaemia ကို စတင္ခံစားရပါတယ္ ။ အဲဒီထက္တဆင့္ဆိုးၿပီး ေအာက္ဆီဂ်င္လံုး၀မရေတာ့ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ပုပ္သြားၿခင္း (Infarction) ကို ခံစားရပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ IHD ဟာ ႏွလံုးပုပ္ၿခင္း ( Myocardial Infarction) ရဲ႕ ေရွ႕ေၿပး လို႔ဆိုလည္းမမွားႏုိင္ပါဘူး ။
ဘယ္လိုလကၡဏာေတြနဲ႔ လာႏုိင္သလဲ ?
ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းရွိၿပီဆိုရင္ လူက အေမာမခံႏုိင္ေတာ့ဘူး (ေအာက္ဆီဂ်င္ ရရွိမႈနည္းလာ တဲ့အတြက္ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ရင္ေတြတုန္လာမယ္ တလွပ္လွပ္ခံစားရမယ္ ေနာက္ဆံုးရင္ဘတ္ေအာင့္ၿခင္း (Chest Pain ) ကိုခံစားရမွာ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ chest pain ရွိတိုင္း ႏွလံုးမွာၿဖစ္တယ္ ေသြးေၾကာက်ဥ္းတာပါလို႔ အတိအ က်ေၿပာလို႔မရပါဘူး ။ Chest Pain ဟာ စိုးရိမ္ပူပန္ေသာကမ်ားၿခင္း (Anxiety) ဒါမွမဟုတ္ အဆုတ္ ၊ ၾကြက္သားနဲ႔အ ရိုးဆိုင္ရာ သို႔မဟုတ္ အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္းမွာ ေရာဂါတစ္ခုခုရွိၿခင္း စတာေတြေၾကာင့္ လည္းၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းၿပီးေအာက္ဆီဂ်င္သိပ္မေရာက္လို႔ၿဖစ္တဲ့ Chest Pain ရဲ႕ပံုစံေတြကေတာ့
- Chest Pain ဟာ ရင္ဘတ္ရဲ႕ အလယ္ေခါင္တည့္တည့္မွာၿဖစ္ပါတယ္ ။
- Ischaemic Chest Pain ဟာ အထူးသၿဖင့္ ၿပင္းထန္လာတဲ့အခါမွာ လည္ပင္းေနာက္ ေမးရိုး နဲ႔ လက္ အေပၚနဲ႔လက္ေအာက္ပိုင္းေတြကိုေတာင္ပ်ံႏွံ႕ေရာက္ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ အကယ္၍ ရင္ဘတ္ေအာင့္တာဟာ ဘယ္ ဖက္ အေရွ႕ ပိုင္းမွာလည္းၿဖစ္တယ္ ဘယ္ဖက္တစ္ၿခမ္းကိုပဲ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ အၿခားအ ခ်က္ေပါင္း မ်ားစြာၿဖစ္တဲ့ ၾကြက္သားနဲ႔အရိုးဆိုင္ရာ ၿပႆနာမ်ား (သို႔မဟုတ္) anxiety စသည္တို ႔ေၾကာင့္ လည္းၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ။
- ႏွလံုးေအာင့္မယ္ဆိုရင္ မစူးရွပဲ ထူပိန္းပိန္း (dull ) ၿဖစ္ေနပါတယ္ ။ ဆြဲဆုပ္ထား သလိုေအာင့္ ၿပီးေလးလံတဲ့အရာၾကီးနဲ႔ ဖိထားသလို ခံစားရပါတယ္ ။ ဓါးနဲ႔ထိုးသလို စူးရွၿပီးေအာင့္တာမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး ။
- Anginal pain ဟာ လႈပ္ရွားမႈၿပဳလုပ္ေနစဥ္မွာ ၿဖစ္ေပၚေလ့ရွိၿပီး နားလိုက္တဲ့အခါငါးမိနစ္ေလာက္အတြင္း ၿပန္သက္ သာ သြားေလ့ရွိပါတယ္ ။ စိတ္ခံစားမႈအေၿခအေနနဲ႔လည္း ဆိုင္ၿပီး စိတ္လႈပ္ရွားစရာ ေဒါသထြက္စရာ ၾကံဳရတဲ့အ ခါ ပိုၿပီးၿပီးေအာင့္တတ္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္အစာအမ်ားၾကီးစားထားတဲ့အခါ ေလေအးေတြ အတိုက္ခံရ တဲ့အခါ မွာ လည္းပိုၿပီးေအာင့္ႏုိင္ပါေသးတယ္ ။ ဒါက အၾကမ္းဖ်ဥ္းနား လည္လြယ္ေအာင္ တင္ၿပထား တာၿဖစ္ပါ တယ္ ။ Ischaemic pain ကို ခြဲၿခားတဲ့အၿခားအခ်က္ေတြလည္းရွိပါေသးတယ္ ။ ။
ဘယ္လိုလူေတြမွာၿဖစ္တတ္သလဲ ?
(Risk Factors မ်ား)
- ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ား
- ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါရွိသူမ်ား
- ေသြးတြင္းအဆီဓါတ္မ်ားသူမ်ား ( Hypercholesterolaemia)
- ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူမ်ား
- မ်ိဳးရိုးထဲတြင္ႏွလံုးႏွင့္ပတ္သတ္ေသာေရာဂါရွိသူမ်ား
- စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားသူမ်ား (stress)
စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။
ဘယ္လိုသိရွိႏုိင္သလဲ ?
ပံုမွန္အားၿဖင့္ေတာ့ ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးၿမန္းၿခင္း (history taking ) စမ္းသပ္ၿခင္း ( Physical examination) ဓါတ္ခြဲစမ္း သပ္မႈမ်ားၿပဳလုပ္ၿခင္း ( Investigation ) စသည္တို႔ၿဖင့္သိရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒီေနရာမွာ IHD အတြက္ အေကာင္း ဆံုးေစ်းအသက္သာဆံုးနဲ႔ ေယဘူယ်အက်ဆံုးစစ္ေဆးၿခင္းဟာ ECG ဆြဲၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ ECG မွာ IHD ရဲ႕ pattern ေတြေပၚေနၿပီဆိုရင္ ဒါဟာ IHD ၿဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ အကယ္၍ ဘယ္ေန ရာမွာ ေသြးေၾကာပိတ္တယ္ ဘယ္ေလာက္ ရာခိုင္ႏွုန္းပိတ္တယ္ ဘယ္ေနရာေတြမွာ က်ဥ္းေနသလဲ စတဲ့ အေသး စိတ္ကို သိဖို႔အတြက္ဆိုရင္ေတာ့ Coronary Angiogram ရိုက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါဆိုရင္ေတာ့အေၿဖကို တိတိက် က်သိႏုိင္ပါၿပီ ။
ဘယ္လို ကုသမလဲ ?
အဓိကေၿပာခ်င္တာကေတာ့ ဒီအပိုင္းကိုပါ ။ အရင္ဆံုးစစၿဖစ္ၿခင္း ႏွလံုးမပုပ္ခင္ Myocardial infarction မရခင္ ႏွလံုးတိုက္ခိုက္ၿခင္း heart attack မရခင္ေတာ့ေ သာက္ေဆးေတြနဲ႔ အရင္ကုသၿပီး အထက္မွာေၿပာခဲ့တဲ့ risk factors ေတြကို ေလ်ာ့ခ်ရပါတယ္ ။ ေသာက္ေဆးေတြထဲမွာေရပန္းအစားဆံုးကေတာ့ trimetazidine လို႔ေခၚတဲ့ေဆးပါ ။ 20mg ေဆးဆိုရင္ေတာ့တစ္ေန႔ ၃ ၾကိမ္ေသာက္ရၿပီး အခုေနာက္ပိုင္း ၀င္လာတဲ့ Modified release ေဆးေတြကေတာ့ 35mg ပါတဲ့အတြက္ တစ္ေန႔ ႏွစ္ၾကိမ္ေသာက္ရပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ႏိုတ္ထ ရိတ္ ေတြကို လွ်ာေအာက္မွာ ငံုေပးၿခင္းအားၿဖင့္ မိနစ္ပိုင္းအတြင္းမွာ သက္သာေစပါတယ္ ။ အဲဒါကိုေတာ့ Sub-lingual nitrol လို႔လည္းေခၚၾကပါတယ္ ။ Isosorbide Dinitrate နဲ႔ Isosrobide Mononitrate တို႔ဟာ ႏိုထ ရိတ္ မ်ိဳးႏြယ္၀င္ေတြၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။ ဒီေဆးေတြကလည္း ရင္ဘတ္ေအာင့္တာကို ကာကြယ္ဖို႔ အတြက္ေပး တဲ့ေဆးေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ Aspirin တို႔လို Clopidogrel တို႔လို ေသြးက်ဲေဆး အကိုက္အ ခဲေပ်ာက္ေဆးေတြ ကိုလည္းတြဲေပးေလ့ရွိပါတယ္ ။ Beta blockers ၿဖစ္တဲ့ Propanolol ဟာလည္း ႏွလံုး က ေအာက္ဆီဂ်င္သံုးစြဲမႈကို ေလ်ာ့ခ်ေပးၿခင္းအားၿဖင့္ pain ကိုသက္သာေစပါတယ္ ။ ႏွလံုးခုန္ႏွုန္း ကိုလည္းေလ်ာ့က်ေစပါတယ္ ။ Amlodipine တို႔လို Calcium Channel Blockers ေတြ ကလည္း ေသြးေၾကာေတြ ကို က်ယ္ေစၿပီး ႏွလံုးၾကြက္သားေတြရ႕ဲ excitability နဲ႔ Conductivity ကို ေလ်ာ့ေစၿပီး ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကိုလည္းက်ေစပါတယ္ ။ ေသြးတြင္းအဆီမ်ား တဲ့လူနာေတြ ကေတာ့ ေသြး တြင္းအဆီ က်ေဆးေတြေပးၿခင္းၿဖင့္ cholesterol level ကိုထိမ္းရပါတယ္ ။
အကယ္၍ Angiogram မွာ ေသြးေၾကာေတြကို သိသာထင္ရွားတဲ့ေရာဂါေတြ ၿပသေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ လကၡဏာေတြ ကလည္း ေသာက္ေဆးေတြနဲ႔ မသက္သာေတာ့ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ခြဲစိတ္ကုသၿခင္းကို စဥ္းစား ရပါေတာ့မယ္ ။
၁ ။ Coronary Angioplasty - ပိတ္ေနတဲ့ ေသြးေၾကာေတြ ကို ေသြးေၾကာအတြင္း ေလသြင္း တဲ့ ေဘာလံုးေလး ထိပ္မွာပါတဲ့ ရွည္ေမ်ာေမ်ာ ပလပ္စတစ္ tube Catheter ထည့္ေပးၿပီး က်ယ္ေစၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒါကို Stent ထည့္တယ္လို႔လည္းေခၚပါတယ္ ။
၂ ။ Coronary Artery Bypass Grafting ( CABG ) - လူနာရဲ႕ ပိတ္ဆို႔ေနတဲ့ေသြးေၾကာေတြကို ၿဖတ္ေတာက္ၿပီး ပိတ္ဆို႔မႈကို သက္သာေအာင္ ေသြးေၾကာေတြကို ကိုင္းဆက္ကူးၿခင္း (grafting ) လုပ္ၿခင္းၿဖစ္ ပါတယ္ ။ Bypass လုပ္ဖို႔အတြက္ ဘယ္လိုအေၿခအေနမ်ိဳးေတြမွာလုပ္ရမလဲဆိုတဲ့ Indications ေတြကေတာ့ အခုေနာက္ပိုင္း မွာ limited ၿဖစ္လို႔လာပါၿပီ ။ Bypass surgery သည္ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို သက္သာေစ ၿခင္းနဲ႔ quality of life ကိုသာလွ်င္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္ ။ သူဟာ Life expectancy လို႔ေခၚတဲ့ အသက္ရွင္မႈ အာမခံခ်က္ ဘယ္ေလာက္ေပးႏုိင္သလဲဆိုတာေတာ့မရွိပါဘူး ။ ေသခ်ာကုသလိုက္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ လူနာအမ်ား စုဟာ ပံုမွန္က်န္းမာတဲ့ ဘ၀ကို ၿပန္လည္ပိုင္ဆိုင္ရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကုသမႈေတြထဲမွာ ပံုမွန္ေလ့က်င့္ ခန္းလုပ္ၿခင္း ၊ ေဆးလိပ္ၿဖတ္ၿခင္း ၊ အစားအေသာက္ထိမ္းခ်ဳပ္ၿခင္း နဲ႔ လူေနမႈ ဘ၀ ပံုစံေၿပာင္းလဲၿခင္း စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္ ။
ဘယ္လိုကာကြယ္ရမလဲ ?
Risk factors ေတြၿဖစ္တဲ့ အဆီမ်ားေသာအစာမ်ား ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ၿခင္း ၊ လႈပ္ရွားမႈ မရွိေသာ လူေနမႈဘ၀ပံုစံ ၊ စိတ္ဖိ စီးမႈမ်ား စတာေတြကို ဖယ္ရွားရပါမယ္ ။ သူတို႔ေတြဟာ ကာကြယ္ဖို႔အလြန္ အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္ေတြ ၿဖစ္ပါ တယ္ ။ ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းေလးလုပ္ဖို႔ကလည္းအလြန္အေရးၾကီးပါတယ္ ။ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳနဲ႔ ေသြး တိုးကို လည္း ထိမ္း ခ်ဳပ္ကုသထားရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။
ဆရာမေရ ဆရာမစာထဲမွာ မဂၤလာဒံု စစ္ေဆးရုံ .. ပန္းလႈိင္ ေဆးရုံႀကီး... စင္ကာပူ ေဆးရုံ ... ထိုင္း ေဆးရုံ တေနရာရာ မွာ ကုသ ေပးခ်င္ပါတယ္... လို႔ပါပါတယ္ ။ မိသားစုေတြတုိင္ပင္ၿပီး ဘယ္ေနရာမွာ ကုၿဖစ္လဲဆို တာကို လည္း ပို႔စ္တင္ေပးပါဦး ။ ေနာက္ၿပီး ဘယ္ေနရာမွာ အေကာင္းဆံုးလဲဆိုတာကေတာ့ စရိတ္စက ၊ မိမိအေၿခ အေန ၊ လူနာအေၿခအေန ၊ အသိုင္းအ၀န္း ၊ ေထာက္ပံ့မႈ ၊ စတာေတြကို ထည့္တြက္စဥ္း စားေစခ်င္ ပါတယ္ခင္ဗ် ။ အကယ္၍ ရန္ကုန္လာၿဖစ္ရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ရွိပါမယ္ ။ စင္ကာပူမွာလည္းေကာင္း ပါတယ္ ထိုင္းမွာလည္းေကာင္းပါတယ္ ရ႔န္ကုန္မွာလည္းေကာင္း ပါတယ္ ေသခ်ာ ၀ိုင္းစဥ္းစားၿပီးအေကာင္း ဆံုးကို လုပ္ၾက တာေပါ့ခင္ဗ် ။ စင္ကာမွာဆိုလည္း ဆရာမ မိတ္ေဆြေတြနဲ႔ ကူညီမယ့္သူေတြ အမ်ားၾကီးရွိ မယ္လို႔ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္ ။ ဂ်ာနယ္ေတြထဲမွာ ဒီကေန ဟိုကိုသြားကုဖို႔ service ေပးတဲ့ေဆးရံုေတြ ရွိတယ္လို႔ လည္းသိရ ပါတယ္ ။ ဒါမွမဟုတ္ ဒီက ႏွလံုးအထူးကုေတြနဲ႔ပဲကုခ်င္ပါတယ္ဆိုရင္လည္း အဆင္ေၿပမွာပါခင္ဗ် ။
ၾကည့္ႏႈန္း: 21
အမ်ိဳးအစား: က်န္းမာေရး
0 ကြန္မန့္ေရးရန္:
Post a Comment